Ο Πλάτων το είχε ονομάσει «αγνή φωτιά». Τι ακριβώς είναι αυτή και γιατί συχνά μας «καίει»;
Πιστεύετε στο μάτιασμα; Είστε της άποψης πως το βλέμμα κάποιων ανθρώπων μπορεί να τσακίσει ανθρώπους, ζώα, φυτά ή ακόμα και άψυχα όπως αναφέρει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Ο αβασκαμός του Αγά»;

Στις περιγραφές αναφέρει την τρομερή θειά ΣειραΪνώ την Παντούσα, που ο κόσμος έτρεμε τη γλώσσα της και το κακό της μάτι. «Μια μέρα μάλιστα που μια βρατσέρα έπλεε αντίκρυ στο πέλαγος, πλοίο καινούργιο, καλά αρματωμένο, κι ωραία χρωματισμένο...η θειά Σειραϊνώ που αγνάντευε με άλλες γυναίκες το θαύμασε και είπε «Μπα! Αυτό το καΐκι, χαρά στη μορφιά του!» Μόλις απόσωσε το λόγο της, όλη η αρματωσιά του πλοίου έπεσε τρίζοντας και το καΐκι έμεινε ξυλάρμενο κούτσουρο».

(Μη σου τύχει δηλαδή η θειά ΣειραΪνώ στο δρόμο σου.)

Βέβαια, για τους ορθολογιστές τέτοια πράγματα είναι δεισιδαιμονίες ή απλώς συμπτώσεις. Ποιος πιστεύει στο βάσκανο μάτι στην εποχή μας, θα έλεγαν.

Οι ίδιοι οι επιστήμονες που ανακαλύπτουν σήμερα πως, ναι, υπάρχει μια ενέργεια που μεταδίδεται μέσα από το βλέμμα και μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στους άλλους και στο περιβάλλον.

Όπως είχε πει κάποτε ή διάσημη οικογενειακή θεραπεύτρια Βιρτζίνια Σατάιρ «χρειαζόμαστε τέσσερις αγκαλιές την ημέρα για να επιβιώσουμε, οχτώ για να συντηρηθούνε και δώδεκα για να αναπτυχθούμε».

Ακόμα κι αν τα νούμερα δεν είναι αυτά ακριβώς, πάντως, το σίγουρο είναι ότι η αγκαλιά είναι από τα πιο ανέξοδα, γρήγορα, απλά και πολύτιμα δώρα που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας.

Όχι μόνο επειδή είναι μια κίνηση που επιβεβαιώνει την αγάπη μας, αλλά και γιατί η αγκαλιά έχει πάρα πολλά οφέλη για την ψυχολογία και την υγεία μας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι το άγγιγμα ενός αγαπημένου ανθρώπου συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών, αλλά και του στρες, της μοναξιάς και της κατάθλιψης.

Όταν κρατάτε το παιδί σας σφιχτά στην αγκαλιά σας, έτσι ώστε οι καρδιές σας να χτυπούν η μία απέναντι από την άλλη, τότε συμβαίνουν και στους δυο σας διάφορα θαυμαστά πράγματα, όπως:

Αν και είναι γνωστό ότι άνδρες και γυναίκες όταν καλούνται να επιλύσουν ένα ζήτημα που απαιτεί συνεργασία, χρησιμοποιούν διαφορετική προσέγγιση, τώρα αμερικανική μελέτη δείχνει για πρώτη πρώτη φορά ότι οι διαφορές αυτές αφήνουν ένα διακριτό νευρωνικό αποτύπωμα στον εγκέφαλο, το οποίο είναι διαφορετικό στα δύο φύλα.

Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Αλαν Ράις, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο Scientific Reports, πειραματίσθηκαν με 222 εθελοντές, οι οποίοι χωρίστηκαν σε ζεύγη και κλήθηκαν να συνεργασθούν σε μια δραστηριότητα στον υπολογιστή.

Διαφορετικά «αποτυπώματα» εγκεφαλικής δραστηριότητας

Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες κατέγραφαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των ατόμων και διαπίστωσαν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες είχαν διαφορετικά «αποτυπώματα» εγκεφαλικής δραστηριότητας στη φάση της συνεργασίας.

Αυτό κάνει τους ερευνητές να εικάζουν ότι η συνεργατική συμπεριφορά στα δύο φύλα εξελίχθηκε με διαφορετικό τρόπο εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, πράγμα που συνεχίζει να αντανακλάται στον εγκέφαλό τους μέχρι σήμερα.

Είστε επιρρεπείς στις φωνές και τις «εκρήξεις» όταν διαφωνείτε με το ταίρι σας ή κρατάτε το στόμα σας κλειστό αλλά από μέσα σας «βράζετε»;

Όποιο από τα δύο κι αν κάνετε, προσέξτε: μπορεί να βλάπτετε την υγεία σας, προειδοποιούν αμερικανοί επιστήμονες.

Σε μελέτη που πραγματοποιούν με 156 παντρεμένα, ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, ανακάλυψαν πως ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά κανείς στη μέση ενός καυγά μπορεί να αποτελεί ένδειξη για τα προβλήματα υγείας που θα εκδηλώσει αργότερα στη ζωή του.

Στην πραγματικότητα, όσοι εθελοντές αντιδρούσαν στις διαφωνίες με φωνές και οργή διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν καρδιαγγειακά προβλήματα, ενώ όσοι συνήθιζαν να κλείνουν το στόμα τους και να καταπνίγουν όσα ήθελαν να πουν, εκδήλωναν με αυξημένη συχνότητα μυοσκελετικά προβλήματα.

Αντιθέτως, τα συναισθήματα της θλίψης και του φόβου δεν φάνηκε να σχετίζονται ισχυρά με συγκεκριμένα νοσήματα.

«Τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν ένα νέο επίπεδο αλληλεπίδρασης των συναισθημάτων με την σωματική υγεία», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Ρόμπερτ Λίβενσον, καθηγητής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ (UCBerkeley).

Άραγε η Δύναμη της ανθρώπινης επαφής, το άγγιγμα, η ανθρώπινη φροντίδα, επικοινωνία, μπορεί να δώσει «Νόημα, Θέληση για Ζωή» σε ανθρώπους που την έχουν χάσει; Άραγε μπορεί να μειώσει τον σωματικό και ψυχολογικό πόνο και να «θεραπεύσει» ακόμα και σωματικές ψυχολογικές ασθένειες;

Αυτά είναι σοβαρά ερωτήματα που απασχολούν τα τελευταία χρόνια πολλούς επιστήμονες στο χώρο της Ψυχικής Σωματικής Υγείας, όπου προσπαθούν να δώσουν καίριες, επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις.

Τον τελευταίο καιρό ακούγονται πολλά για την Θεραπευτική Δύναμη των Θετικών Συναισθημάτων, του Αγγίγματος και της Ανθρώπινης επαφής. Είναι άραγε αλήθεια ή υπερβολές;

Επιστημονικές Ψυχολογικές Ιατρικές Έρευνες που έχουνε γίνει τα τελευταία χρόνια σε διακριμένες Κλινικές και σε Πανεπιστημιακά Ιδρύματα από αξιόλογους επιστήμονες των ΗΠΑ και της Ευρώπης, έχουν αποδείξει ότι η ανθρώπινη επαφή και το άγγιγμα είναι απαραίτητα για την υγεία, ισορροπία, βελτίωση, ακόμα και ίαση των ανθρώπων που υπέφεραν σωματικά ή ψυχολογικά προβλήματα!

Λιγότερο στρες έχουν όσοι μπορούν να αντιμετωπίζουν καθημερινά τη θάλασσα, από το σπίτι ή το γραφείο τους σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια γεωγραφίας της υγείας 'Αμπερ Πίρσον του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.

Η μελέτη βρήκε ότι η θέα της θάλασσας είναι ανώτερη και από τη θέα του πρασίνου καθώς όσοι καθημερινά έβλεπαν δάση ή πάρκα από το σπίτι τους δεν είχαν ανάλογο όφελος στη μείωση του στρες.

Οι ερευνητές μελέτησαν τοπογραφικά και ιατρικά στοιχεία για τους κατοίκους της πρωτεύουσας Γουέλιγκτον της Ν.Ζηλανδίας, συσχετίζοντας τη θέα που είχε ο καθένας με το επίπεδο του στρες του. Ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, το επίπεδο εισοδήματος κ.α., η θέα της θάλασσας φάνηκε να συσχετίζεται θετικά με μια πιο ήρεμη ψυχική κατάσταση.

Όσον αφορά το πράσινο ή το βουνό, που φαίνεται να χάνουν σε σχέση με τη θάλασσα, οι ερευνητές επεσήμαναν ότι εν μέρει μπορεί αυτό να οφείλεται στο ότι οι ίδιοι δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα σε φυσικούς και τεχνητούς χώρους πρασίνου. Ενώ η θέα της θάλασσας είναι τελείως φυσική, του πρασίνου συνήθως περιλαμβάνει και ανθρώπινες κατασκευές ή δραστηριότητες (παιδικές χαρές, γήπεδα, πάρκα κ.α.).

«Ίσως αν συγκρίναμε τη θάλασσα μόνο με παρθένα δάση, να βρίσκαμε κάτι άλλο», είπε η Πίρσον, η οποία επίσης ανέφερε ότι είναι ασαφές κατά πόσο η θέα μιας λίμνης ή ενός ποταμού μειώνει εξίσου το στρες, όσο η θέα του ωκεανού ή μιας θάλασσας. Σε κάθε περίπτωση, τα ευρήματα μπορεί να ενδιαφέρουν όσους αρχιτέκτονες ασχολούνται με την χωροταξία των πόλεων.

Πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να πιστεύουν ότι είναι καλοί στο να «ψυχολογούν» τους άλλους ανθρώπους. Οι «διαισθητικοί ψυχολόγοι», όπως τους αρέσει να αυτοαποκαλούνται, νομίζουν ότι είναι σχετικά εύκολο να προβλέψουν τις στάσεις και τις συμπεριφορές των άλλων ανθρώπων. Ο καθένας από εμάς διαθέτει διάφορες πληροφορίες που αφορούν τόσο στους εαυτούς μας και στους άλλους ανθρώπους που έχουν προέλθει από αμέτρητες προηγούμενες εμπειρίες. Πρέπει ωστόσο να πούμε με σιγουριά ότι έχουμε σταθερή πληροφόρηση για τους άλλους ανθρώπους; Καλύτερα να μην είμαστε τόσο σίγουροι.

Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι είναι προκατειλημμένοι όταν προβαίνουν σε εκτίμηση της συμπεριφοράς των άλλων ανθρώπων και των αιτιών τους. Και αυτές οι προκαταλήψεις μας βοηθούν να δούμε γιατί ακριβώς χρειαζόμαστε περισσότερα ψυχολογικά πειράματα και γιατί δεν μπορούμε να βασιστούμε στις διαισθήσεις μας για να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά των άλλων.

Μία από αυτές τις προκαταλήψεις ονομάζεται «η επίδραση της ψευδούς συναίνεσης». Στη δεκαετία του 1970 ο κοινωνικός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ Lee Ross, έθεσε ως στόχο να δείξει πόσο η επίδραση της ψευδούς συναίνεσης λειτουργεί σε δύο πετυχημένες μελέτες (Ross , Greene & House, 1977).

Κατά την πρώτη μελέτη οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να διαβάσουν πληροφορίες σχετικά με ορισμένες καταστάσεις, στις οποίες είχε προκύψει μία σύγκρουση και μετά τους έδωσαν δύο εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης. Τους ζητήθηκε να κάνουν τρία πράγματα:

Η ψιλοκυβίνη, μια παραισθησιόγονος ουσία των «μαγικών» μανιταριών, θα μπορούσε μελλοντικά να αξιοποιηθεί στη θεραπεία ασθενών με σοβαρή κατάθλιψη, οι οποίοι δεν αντιδρούν θετικά στις υπάρχουσες θεραπείες, σύμφωνα με μια νέα μικρή βρετανική επιστημονική έρευνα.

Είναι η πρώτη κλινική δοκιμή με ψιλοκυβίνη ενώ πρόκειται για μια ακόμη μελέτη που ζητά να μελετηθεί περαιτέρω το αναξιοποίητο έως τώρα δυναμικό των ψυχεδελικών ουσιών, όπως το LSD που κάποτε ήταν το σύμβολο των χίπις ή το πιο πρόσφατο MDMA («έκσταση»).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον νευροψυχοφαρμακολόγο Ρόμπιν Κάρχαρτ-Χάρις της Ιατρικής Σχολής του Imperial College του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ψυχιατρικής «The Lancet Psychiatry», πραγματοποίησαν μια κλινική δοκιμή με 12 ασθενείς (έξι άνδρες και έξι γυναίκες) ηλικίας 30 έως 64 ετών, με μέση διάρκεια κατάθλιψης 18 έτη, που είχαν επιδείξει αντίσταση στη συμβατική αντικαταθλιπτική θεραπεία.

Η ψιλοκυβίνη αποδείχθηκε ασφαλής και ήταν καλά ανεκτή, ενώ βοήθησε στην υποχώρηση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης στους μισούς περίπου ασθενείς. Οι επιστήμονες ανέφεραν ότι είναι πρόωρο να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα για τα δυνητικά θεραπευτικά οφέλη της ψιλοκυβίνης, όμως τόνισαν ότι τα ευρήματα συνηγορούν υπέρ του να μελετηθούν περαιτέρω οι δυνατότητές της στην ψυχιατρική.

«Είναι η πρώτη φορά που η ψιλοκυβίνη ερευνήθηκε ως δυνητική θεραπεία για την μείζονα κατάθλιψη», δήλωσε ο κ. Κάρχαρτ-Χάρις. Τόνισε πως «χρειάζονται επειγόντως νέες θεραπείες για τη νόσο» και ότι η ψιλοκυβίνη φαίνεται να αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη περιοχή έρευνας. Χαρακτήρισε «ενθαρρυντική» την πρώτη κλινική δοκιμή και είπε ότι πρέπει πλέον να γίνουν μεγαλύτερες δοκιμές, οι οποίες θα συγκρίνουν την ψιλοκυβίνη με άλλες δραστικές ουσίες και με εικονικό φάρμακο (πλασίμπο).

Οι αρχαίοι Έλληνες τον είχαν προσωποποιήσει, ως αδελφό του Θανάτου, και τον θεωρούσαν γενικά ήσυχο και πράο θεό: Ο Ύπνος ήταν γιος της Νύχτας και του Ερέβους, όπως αναφέρεται στη «Θεογονία» του Ησιόδου, και χαρακτηριζόταν, όπως και ο αδελφός του, «δεινός θεός». Στους συγγενείς του περιλαμβάνονταν και άλλες παρόμοιων χαρακτηριστικών θεότητες, όπως ο Μορφέας, ο Φοβήτωρ (ή Ίκελος) και ο Φάντασος, γιοι ή αδελφοί του (οι Όνειροι- υποτίθεται ότι είχε χίλιους συνολικά) που είχαν να κάνουν με τα όνειρα. Παρά την ήρεμη φύση του, ήταν ιδιαίτερα ισχυρός, σε σημείο που μπορούσε να «εξουδετερώσει» ακόμα και τον Δία, όπως φαίνεται στην Ιλιάδα, όταν η Ήρα ζητά τη βοήθειά του για να μπορέσει η ίδια να ξεφύγει και να βοηθήσει τους Αχαιούς- κάτι για τον οποίο του έταξε την Πασιθέη, θεά της χαλάρωσης και της ξεκούρασης. Στους Ρωμαίους ήταν γνωστός ως Somnus, και υποτίθεται ότι ζούσε σε μια σπηλιά, όπου δεν μπορούσαν να μπουν οι ακτίνες του ήλιου ή του φεγγαριού, και που στην είσοδό της υπήρχαν φυτά με υπνωτικές ιδιότητες. Μέσα στη σπηλιά έρεαν τα νερά της Λήθης, τα οποία έπιναν οι νεκροί στον Άδη για να ξεχάσουν το παρελθόν τους.

Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό από τα άνωθεν, οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν ιδιαίτερη σημασία στον ύπνο, τόσο λόγω της σημασίας την οποία έδιναν στα όνειρα, όσο και λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων του. Η σχέση του ύπνου με την θεραπεία έχει να κάνει κυρίως με τη θεραπευτική λατρεία του Ασκληπιού και τις πρακτικές αυτής, αλλά συνέχισε να υφίσταται και κατά την πιο «επιστημονική» περίοδο της Ιπποκρατικής Ιατρικής- μάλιστα, ο ίδιος ο Ιπποκράτης είχε πει ότι τόσο ο ύπνος, όσο και η εγρήγορση χωρίς μέτρο, κάνουν κακό, ενώ θεωρούσε πως τα νοσήματα στα οποία ο ύπνος προκαλούσε δυσφορία ήταν θανάσιμα, ενώ αυτά στα οποία ωφελούσε, όχι. Ωστόσο, πέρα από τον Ιπποκράτη, που τον ενέτασσε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο θεραπευτικών δραστηριοτήτων, ο ύπνος ήταν στο επίκεντρο μιας πολύ συγκεκριμένης θεραπευτικής πρακτικής, που συνδεόταν με τη λατρεία του Ασκληπιού. Η θεραπευτική «Εγκοίμηση» ασκούνταν στα Ασκληπιεία- θεραπευτικά κέντρα της αρχαιότητας, πρακτικά τα πρώτα νοσοκομεία, τα οποία αποτελούν ένα εξαιρετικά μεγάλο και ενδιαφέρον από μόνα τους, καθώς λειτουργούσαν στην ελληνική επικράτεια από την Εποχή του Χαλκού μέχρι τον 6ο μ.Χ αιώνα (θεωρείται πως ήταν περίπου 300 και εκτείνονταν από την Κάτω Ιταλία και τη Σικελία μέχρι τη Μικρά Ασία, με τα σπουδαιότερα εξ αυτών στην Επίδαυρο, την Κω, την Πέργαμο, την Αθήνα και αλλού).

Τα όνειρα βοηθάνε τις μνήμες να «στεριώσουν», αν όμως αυτά διαταραχθούν, τότε και η διαδικασία της μνήμης διαταράσσεται, με συνέπεια να μην λειτουργεί εξίσου καλά την επόμενη μέρα. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μια νέα καναδο-ελβετική επιστημονική έρευνα, που βασίσθηκε σε πειραματόζωα.

Ερευνητές των πανεπιστημίων ΜακΓκιλ του Καναδά και Βέρνης της Ελβετίας, με επικεφαλής αντίστοιχα τον επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Ψυχιατρικής Σιλβέν Γουίλιαμς και τον καθηγητή του Τμήματος Νευρολογίας Αντουάν Αδαμαντίδη πειραματίσθηκαν με ποντίκια, χρησιμοποιώντας την τεχνική της οπτογενετικής για να απενεργοποιήσουν μέσω φωτός μια σειρά από εγκεφαλικά κύτταρα.

Όταν οι επιστήμονες, παρεμβαίνοντας στα λεγόμενα «κύματα θήτα» στον εγκέφαλο των ποντικιών, διατάραξαν στα κοιμισμένα ζώα τη φάση της γρήγορης κίνησης των ματιών (REM), η οποία σηματοδοτεί την παρουσία ονείρων, τα ζώα, όταν ξυπνούσαν, δεν είχαν εξίσου καλή μνήμη, σε σχέση με τα ζώα που είχαν αδιατάρακτο ύπνο.