Αντι-lockdown κίνημα
Ένα αντι-lockdown κίνημα αναπτύσσεται τελευταία τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που ζητά ουσιαστικά μέτρα από τις κυβερνήσεις προκειμένου να μην παραλύει η ζωή με τον διαρκή εγκλεισμό, αλλά και να πάψει να αποτελεί η πανδημία την δικαιολογία, προκειμένου να εφαρμόζονται πρωτοφανή αντιδημοκρατικά μέτρα, όπως γίνεται στην περίπτωση της Ελλάδας. Το κίνημα παρουσιάζεται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, ως το κίνημα των αρνητών του ιού. Είναι έτσι όμως;

«Το ότι η αλλοπρόσαλλη διαχείριση της πανδημίας συνέβαλε στη διασπορά αμφιβολιών αναφορικά με το εμβόλιο είναι αναμφισβήτητο. Άλλο όμως αυτό, και άλλο να υποστηρίζεται πως οι πρόσφατες αντιστάσεις ταυτίζονται με τους ‒ούτως ή άλλως ελάχιστους‒ «αρνητές της πανδημίας». Το επιχείρημα αυτό είναι ψευδές και υποβολιμαίο» λέει στο tvxs.gr o Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης, Αν. Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής, και Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CLH).

Ο συγγραφέας Θανάσης Χειμωνάς, που συμμετέχει στην πρωτοβουλία «Δεν υπάρχει υγεία χωρίς Ελευθερία», η οποία ξεκίνησε με μια σελίδα στο fb και την οποία ακολουθούν ήδη πάνω από 4 χιλιάδες χρήστες ήδη προσθέτει: «Ασχέτως αν τα, πλήρως κατευθυνόμενα ΜΜΕ, κάνουν φόκους σε κάποιους λίγους γραφικούς που ποδοπατάνε μάσκες και πιστεύουν σε αλλοίωση του DNA από το 5G, αρνητής του lockdown είναι κάθε ελεύθερος άνθρωπος που θέλει να διασκεδάσει, να αθληθεί, να ταξιδέψει, να εργαστεί, να δει τους φίλους του, να φάει σε ένα εστιατόριο, να πιει σε ένα μπαρ, να πάει σινεμά, θέατρο, γήπεδο. Αρνητής του lockdown είναι κάθε άνθρωπος που θέλει να ζήσει και όχι να επιβιώσει».

Ο καθηγητής ισχυρίζεται πως οι κοινωνικές αντιστάσεις είναι απόρροια των συστημικών αδιεξόδων και του κυβερνητικού αυταρχισμού. «Η νεολαία, οι καλλιτέχνες, οι υγειονομικοί και άλλοι κλάδοι αρχίζουν να κινούνται, και αυτό αποτελεί έναν πρώτο σταθμό στη μεγάλη διαδικασία της κοινωνικής και κινηματικής ανασυγκρότησης. Ασφαλώς, δεν πρόκειται βέβαια για κάτι που θα εξελιχθεί γραμμικά και απρόσκοπτα. Όμως έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε τις πρώτες αναλαμπές ‒όσο και αν αυτό αποκρύπτεται από τη μιντιακή προπαγάνδα. Να πω μάλιστα με την ευκαιρία, πως το εύρος και η επιθετικότητα αυτής της προπαγάνδας δείχνουν βέβαια τον αυταρχισμό και την έπαρση της εξουσίας, δείχνουν όμως παράλληλα και τον πανικό της. Σκεφτείτε το: όποιος καταφεύγει σε τέτοιου τύπου στάσεις, κατά βάθος ανησυχεί (γι' αυτό άλλωστε και ενισχύει την προληπτική καταστολή που με αναίδεια βαφτίζει «ασφάλεια»)».

«Το ότι οι κοινωνικές αντιστάσεις θα χαρακτηρίζονται έτσι από τις κυβερνήσεις (ιδιαίτερα από την ελληνική κυβέρνηση και τα χειραγωγούμενα ΜΜΕ) είναι απολύτως αναμενόμενο ‒και, αν θέλετε τη γνώμη μου, αυτό πρόκειται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο όσο θα αρχίσουν να φαίνονται οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία» προσθέτει ο κος Σεφεριάδης.

«Η κυβέρνηση δεν έχει άλλο δρόμο (και τρόπο) από τη συκοφάντηση και την καταστολή. Πρέπει και πάλι να τονιστεί ότι η επιστημονικά ενδεδειγμένη στάση είναι στις μέρες μας η αντίσταση στον κοινωνικό και πολιτικό Αρμαγεδδώνα ‒τόσο απέναντι σε αυτόν που ζούμε όσο και σε εκείνον που επωάζεται. Σκεφτείτε απλώς πως στις κινητοποιήσεις που έγιναν οι διαδηλωτές τηρούσαν όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα σε αντίθεση με τις δυνάμεις καταστολής. Το συμπέρασμα είναι προφανές: οι αντιστάσεις πρέπει να ενταθούν και το μήνυμά τους, ένα κατεξοχήν μήνυμα ορθού λόγου, πρέπει να διαδοθεί».

Το κίνημα είναι απάντηση στον αυταρχισμό της κυβέρνησης

Και οι δύο συμφωνούν, πως πρόκειται για υγιείς αντιδράσεις, πολιτών οι οποίοι βλέπουν να καταπατούνται καθημερινά βασικά δικαιώματα και συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες, στο όνομα του κινδύνου από την πανδημία. Τα μέτρα που πάρθηκαν στην Ελλάδα, ήταν ένας από τους λόγους εξάλλου, που η χώρα μας βρέθηκε στις πρώτες θέσεις των χωρών που θεωρούνται ως ελαττωματικές δημοκρατίες. Ποια είναι τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα των πολιτικών αυτών όμως;

«Το πρόβλημα είναι πραγματικό, και είναι τεράστιο. Τα τεκμήρια της καταστροφικής διαχείρισης της πανδημίας είναι γνωστά και αδιάψευστα (ελλείψεις ΕΣΥ και στα ΜΜΜ, απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες, κτλ.), όμως δεν προβάλλονται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ ‒στοιχείο που αποτελεί και αυτό βασική έκφανση του αναδυόμενου αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού. Αντί, λ.χ., να υπάρξει ενίσχυση του ΕΣΥ, είχαμε καταστολή και μπαράζ αντιδημοκρατικών νομοθετικών πρωτοβουλιών με κύρια αυτή της εισόδου της Αστυνομίας στα Πανεπιστήμια» λέει ο κος Σεφεριάδης και προσθέτει ότι: «Υπέπεσαν πρόσφατα στην αντίληψή μου κάποια στοιχεία που, χωρίς να είναι κατ' ανάγκη και τα πλέον αντιπροσωπευτικά, μας βοηθούν ωστόσο να εντάξουμε την ελληνική πραγματικότητα σε διεθνές πλαίσιο. Ήδη το 2017 η Ελλάδα ήταν η δεύτερη χώρα στον ΟΟΣΑ σε δαπάνες για την Αστυνομία (ως ποσοστό του ΑΕΠ), πίσω μόνο από την Ουγγαρία του Ορμπάν, ενώ είχε την πέμπτη μεγαλύτερη μείωση δαπανών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση (όντας έτσι δεύτερη από το τέλος σε δαπάνες ανά φοιτητή). Στον προϋπολογισμό του 2021 οι δαπάνες για την παιδεία μειώθηκαν ενώ αυξήθηκαν περαιτέρω αυτές για την αστυνομία. Η εικόνα που αναδεύεται είναι νομίζω ιδιαίτερα γλαφυρή».

Στο ερώτημα: ποια δικαιώματα μας βάλλονται περισσότερο ο Θ. Χειμωνάς απαντά: «Τα πάντα. Σήμερα στον όνομα δήθεν της υγείας και δήθεν της επιστήμης υπάρχει περιορισμός μετακινήσεων, ποινικοποίηση της διαφορετικής άποψης, απόλυτος έλεγχος της πληροφόρησης. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία δε, ο ρουφιάνος και ο χαφιές που θα σε καρφώσει στις Αρχές επειδή κάλεσες δυο φίλους σπίτι σου ή γιατί δεν έβγαλες για ένα λεπτό τη μάσκα για να πάρεις ανάσα θεωρείται "υπεύθυνος πολίτης"»

Το «Δόγμα του σοκ» που ήταν τόσο της μόδας το 2010 να εφαρμόστηκε τελικά δέκα χρόνια αργότερα

Σε ένα πρόσφατο βίντεο από κινητοποίηση ενάντια στο lockdown, οι διαδηλωτές τραγουδούσαν το «Μακεδονία ξακουστή» αλλά και το σύνθημα «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία, η Χούντα δεν τελείωσε το ΄73». Ποια είναι στα αλήθεια η ανθρωπογεωγραφία του κινήματος;

«Νομίζω πως είναι χαρακτηριστικό της σύγχυσης που επικρατεί στον κόσμο αυτή τη στιγμή.» λέει ο Θ. Χειμωνάς. «Το πρώτο έχει ταυτιστεί εδώ και καιρό με τα αλήστου μνήμης συλλαλητήρια για την Μακεδονία στα early 90' s και τα late 10's, το δεύτερο, ιστορικό σύνθημα της Μεταπολίτευσης με την έννοια πως οι αγώνες για Δημοκρατία δεν έπρεπε να σταματήσουν με το Πολυτεχνείο, κατέληξε να συνοδεύει τις μούντζες των Αγανακτισμένων προς τη Βουλή το 2011. Στην αντίστοιχη πορεία της Ζακύνθου μάλιστα ακούστηκε το ακροδεξιάς προέλευσης "Αλήτες, προδότες, πολιτικοί". Μια ματιά σε όλες αυτές τις συγκεντρώσεις όμως δείχνει πως σε αυτές δεν συμμετείχαν ακραίοι αλλά "φυσιολογικοί" πολίτες και κυρίως νέας ηλικίας. Τα συνθήματα αυτά λοιπόν τα φώναξαν κάποιοι λίγοι. Οι υπόλοιποι παρέμειναν σιωπηλοί και παραμένουν σαστισμένοι. Δεν ξέρουν πως να αντιδράσουν, τι να πουν. Ζούμε κάτι πρωτόγνωρο για την Ανθρωπότητα. Ίσως το "Δόγμα του σοκ" που ήταν τόσο της μόδας το 2010 να εφαρμόστηκε τελικά δέκα χρόνια αργότερα».

Ο κος Σεφεριάδης αγνοεί το συγκεκριμένο βίντεο αλλά σχολιάζει σχετικά: «Δεν έχω υπόψη μου το βίντεο αυτό, αλλά δεν αποδεικνύει τίποτα πέρα από κάτι που είναι ήδη γνωστό: ότι η συστημική αντιδραστικότητα δεν προκαλεί μόνο κοινωνικές αντιστάσεις, εκθρέφει και το ακροδεξιό τερατούργημα (που συντηρείται επίσης από το δομικό ρατσισμό των στρατοπέδων συγκέντρωσης των μεταναστών, το δόγμα «νόμος και τάξη», και τον διάχυτο αυταρχισμό). Σε κάθε περίπτωση, η κοινωνική ανασύνταξη είναι μια μεγάλη πολιτική μάχη ερμηνείας και σημασιοδότησης της πραγματικότητας. Καθώς τα κυρίαρχα ΜΜΕ και η κυβέρνηση πλειοδοτούν σε αντιδραστικές αναγνώσεις, είναι καθήκον των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων και των κοινωνικών κινημάτων να αντισταθούν προβάλλοντας και εξηγώντας τις δικές τους προτάσεις».

Οι αρνητές οι συνωμοσιολόγοι και η ευθύνη της Αριστεράς

Πού έχει τελικά τις βάσεις του το κίνημα των αρνητών της επιστήμης και η συνωμοσιολογία σχετικά με την πανδημία; Γιατί είναι τόσο διαδεδομένες οι απόψεις αυτές;

«Να πω καταρχάς ότι δεν είμαι βέβαιος ότι η συνωμοσιολογία έχει αυτήν την τεράστια βάση που υπαινίσσεστε. Ακόμα και έτσι, όμως, πρέπει να πούμε ρητά πως, δι-ιστορικά, η ανάπτυξη του ανορθολογισμού δεν υπήρξε μόνο συνάρτηση της αντιδραστικότητας των εκάστοτε εξουσιών, αλλά και τεκμήριο των ορίων και των αποτυχιών κινήσεων που εδράζονται στον ορθό λόγου (εκ μέρους όσων επαγγέλλονται την κοινωνική ενδυνάμωση)» λέει ο καθηγητής.

«Αν δούμε αυτή την πραγματικότητα στο πολιτικό πεδίο, εύκολα θα διαπιστώσουμε ότι η άνοδος της ακροδεξιάς δεν ενισχύεται μόνο από τα συστημικά αδιέξοδα και την βοήθεια ‒κάποτε κρυφή, κάποτε φανερή‒ που παίρνει από το βαθύ κράτος, ενισχύεται και από αποτυχίες ή ανεπάρκειες της Αριστεράς. Ο κόσμος που στρέφεται προς τον ανορθολογισμό (συμπεριλαμβανομένου του ανορθολογισμού ως προς το ζήτημα της πανδημίας) δεν το κάνει λόγω γονιδίων, το κάνει διότι είναι βαθιά απογοητευμένος. Αυτό σημαίνει πως οι ευθύνες της μετασχηματιστικής πολιτικής είναι στις περιστάσεις τεράστιες. Εναπόκειται σε αυτές να καλύψουν το κενό που κατά περίπτωση καλύπτουν σήμερα τα λογιών-λογιών αντιδραστικά σκεπτικά»

Ο Θ. Χειμωνάς κρίνει ότι η αντιπολίτευση έχει ευθύνη και για την μη ανάδειξη της αντιδημοκρατικής εκτροπής: «Δυστυχώς η αντιπολίτευση έχει φανεί ελάχιστη σε αυτή την ιστορία. Δεν υπάρχει ούτε ένας βουλευτής των ΣΥΡΙΖΑ- ΚΙΝΑΛ- ΜΕΡΑ 25 (μεταξύ μας ούτε καν του Βελόπουλου) που να έχει τολμήσει έστω να ψελίσει κάτι εναντίον των εξοντωτικών μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση. Καταλαβαίνω πως παγκοσμίως έχει επικρατήσει η άποψη πως όποιος αντιδρά στα μέτρα αυτά είναι "ψεκασμένος" και "αρνητής του κορωνοϊού. Καταλαβαίνω πως όποιος τολμήσει να αντιδράσει θεσμικά θα χαρακτηριστεί από τα ΜΜΕ "επικίνδυνος" και "ανεύθυνος". Δεν καταλαβαίνω όμως. Και λοιπόν; Αυτή τη στιγμή τίθεται θέμα δημοκρατίας στην χώρα. Αν δεν υπάρξει αντίδραση τώρα, μετά θα είναι πολύ αργά».

Υπάρχει ο κίνδυνος να καρπωθεί η ακροδεξιά την δυσφορία των πολιτών;

«Πάντα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Το είδαμε και με ένα μεγάλο κομμάτι της κίνησης των Αγανακτισμένων και ακόμα περισσότερο με τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία» απαντά ο Θ. Χειμωνάς.

«Αυτό που σε μένα φαίνεται ανεξήγητο είναι πως παγκοσμίως η Αριστερά όχι απλώς δεν αντιδρά αλλά σε κάποιες περιπτώσεις (όπως π.χ. Στην Αυστρία) απαιτεί ακόμα πιο αυστηρά μέτρα. Στη χώρα μας δε έχω διαβάσει αρλούμπες τους στυλ "Το lockdown είναι αλληλεγγύη προς τους ηλικιωμένους"! Για ποια αλληλεγγύη μιλάμε; Που αφήνουμε τους πατεράδες και τους παππούδες μας να μαραζώνουν μέσα σε τέσσερις τοίχους και τους μιλάμε με skype ή τηλέφωνο "Για το καλό τους"; Ειδικά στην Ελλάδα, η Ακροδεξιά είναι πλέον καθεστώς.

»Η αστυνομική ασυδοσία έχει πλέον ξεπεράσει κάθε προηγούμενο (κάτι που είχε ξεκινήσει ήδη προ κορωνοϊού- βλέπε Joker και οικογένεια Ινδαρέ), οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης και ο πρωθυπουργός κάνουν ό,τι γουστάρουν, με τον τελευταίο να συμπεριφέρεται σαν βυζαντινός αυτοκράτορας παραβιάζοντας επιδεικτικά τις απαγορεύσεις που ο ίδιος επιβάλει ενώ ένα συμβούλιο "Ειδικών" το οποίο κανείς δεν εξέλεξε αποφασίζει σχετικά με το τι ώρα βγαίνουμε από το σπίτι μας και πότε και αν θα ανοίγουμε τα μαγαζιά μας. Ώρες ώρες αναρωτιέμαι, όλοι αυτοί που έβγαιναν κάθε μέρα στους δρόμους για σχεδόν μια δεκαετία που βρίσκονται σήμερα;»

«Η κοινωνία μπήκε στον εγκλεισμό βαθιά τραυματισμένη και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εγκλεισμός επιτείνει το τραύμα. Ο κίνδυνος της ακροδεξιάς είναι πάντοτε υπαρκτός, άλλωστε δεν εξέλειπε ποτέ» λέει ο κος Σεφεριάδης.

«Όπως μόλις έλεγα, όμως, πρόκειται για μια γιγάντια πολιτική μάχη. Για να αποκτήσει ελκτική δύναμη η προοδευτική έξοδος, πρέπει να είναι συνεκτική, ολοκληρωμένη και τολμηρά προωθητική ‒να αναγνωρίζει τις ανεπάρκειες της πρόσφατης εμπειρίας, να βγάζει τα απαραίτητα συμπεράσματα, και να εξηγεί πώς και γιατί τα λάθη και οι ανεπάρκειες του πρόσφατου παρελθόντος δεν θα επαναληφθούν. Αν γίνει αυτό, η κοινωνική ανασύνταξη μπορεί να είναι ταχεία. Στον τομέα αυτό βλέπω δυστυχώς ότι υπάρχουν προβλήματα ‒μια τάση παλινδρόμησης σε μοτίβα που δείχνουν να αναπολούν έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια (να φαντασιώνονται, λ.χ., μια σοσιαλδημοκρατικού τύπου διαχείριση). Από τέτοιου τύπου ελλείψεις είναι που ενισχύεται η ακροδεξιά και ο ανορθολογισμός. Και βέβαια, ενός κακού μύρια έπονται. Όμως δεν πρέπει κανείς να είναι απαισιόδοξος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, έτσι όπως διαμορφώνεται, η κατάσταση αποκλείεται να σταθεροποιηθεί. Θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες ώστε η κοινωνία να βρει και πάλι το βηματισμό της.»