άγγιγμα
Για πολλούς ανθρώπους, αυτοί οι τελευταίοι μήνες του lockdown ήταν μάλλον το μεγαλύτερο διάστημα που έχουν περάσει στη ζωή τους χωρίς να έχουν φυσική επαφή με έναν φίλο. Ωστόσο, όπως η αγκαλιά έτσι και το άγγιγμα παίζει σημαντικό ρόλο στην ευημερία μας. «Δεν μπορώ να δουλέψω χωρίς να αγγίξω κάποιον. Είναι μέρος του επαγγέλματός μου», λέει στο bbc η Jo Adenuga, μακιγιέρ με έδρα το Λονδίνο. Από τα τέλη Μαρτίου, όταν έγινε το lockdown, επαγγελματίες ομορφιάς σαν αυτήν έπρεπε να σταματήσουν να εργάζονται και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει σχέδιο για να επιστρέψουν στη δουλειά. «Μου αρέσει να συνομιλώ με τους πελάτες μου. Ήταν ένα μεγάλο χτύπημα αυτό που συνέβη όταν σταμάτησα τη δουλεια», λέει. «Έπεσε ψυχολογικά τις πρώτες δύο εβδομάδες».

Μάλιστα η Adenuga υποστηρίζει ότι η απώλεια εισοδήματος δεν είναι ο μοναδικός λόγος για να αισθάνεσαι άσχημα ψυχολογικά. Είναι συνηθισμένη στην εποχικότητα της δουλειάς της, καθώς οι περισσότεροι από τους πελάτες της είναι νύφες και καλεσμένοι σε γάμους. Αυτό που την ενοχλεί περισσότερο είναι η έλλειψη επαφής.

Η τομέας της ομορφιάς και της περιποίησης δεν είναι οι μόνοι που έχουν πληγεί από τους κανόνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Από τους γυμναστές έως τους ράφτες πολλοί ήταν αυτοί που δυσκολεύτηκαν να εργαστούν σύμφωνα με τις οδηγίες. Μερικοί κατάφεραν να συνεχίσουν να εργάζονται χρησιμοποιώντας βιντεοκλήσεις. «Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανα όταν συνειδητοποίησα ότι ο κόσμος είναι εικονικός, είναι τα online μαθήματα», λέει η Adenuga. «Επειδή δεν μπορώ να έρθω σε εσένα για να κάνω το μακιγιάζ σου, θα σου διδάξω πώς να το κάνεις μόνος σου. Αυτό συνεχίστηκε για δύο μήνες, αλλά δεν είναι το ίδιο, λυπάμαι».

Και συνεχίζει προσθέτοντας ότι διψάει για την επαφή: μια λαχτάρα να αγγίξει ή να αγγιχτεί με κοινωνικό τρόπο. Είναι όπως και πολλοί άλλοι που έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ζωή έγινε πολύ λιγότερο οικεία μετά το lockdown. Πολλοί είναι αυτοί που σχολιάζουν την σημασία της επαφής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Δεν είναι αστείο το ανθρώπινο άγγιγμα - δεν εννοώ με ρομαντική ή οικογενειακή αγάπη - αλλά απλώς ότι το ανθρώπινο άγγιγμα που βιώνουμε καθημερινά είναι τόσο σημαντικό», έγραψε ένας. «Τόσοι πολλοί ηλικιωμένοι λαχταρούν την ανθρώπινη επαφή και η μόνη που έχουν είναι με τον κουρέα τους. Είναι ένα σημαντικό μέρος του να είσαι άνθρωπος,. Σκέφτομαι τους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους και δεν έχουν κανέναν», πρόσθεσε κάποιος άλλος χρήστη.

Γιατί θέλουμε να είμαστε κοντά στους άλλους; Και γιατί είναι τόσο δύσκολο να αντικατασταθεί η ανθρώπινη αφή; Ο Kory Floyd, καθηγητής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, είναι ειδικός στην στέρηση αγάπης. Η «στέρηση αφής ή επαφής» ανήκει σε αυτή την κατηγορία, αν και ο Floyd έχει επίσης ερευνήσει πώς οι ηλικιωμένοι ή οι απομονωμένοι στερούνται την αγάπη και με άλλους τρόπους όπως με την έλλειψη επικοινωνίας.

Τώρα εκείνοι οι άνθρωποι που προηγουμένως ένιωσαν απομονωμένοι εξακολουθούν να αισθάνονται μόνοι τους, ενώ οι άνθρωποι που πιθανότατα δεν ένιωθαν ποτέ απομονωμένοι πριν στερούνται την αγάπη με έναν συγκεκριμένο τρόπο - την επαφή. Ενώ η κοινωνική επαφή μπορεί να διατηρηθεί στο τηλέφωνο ή μέσω βιντεοκλήσεων, δεν μπορούμε ή δεν πρέπει να είμαστε κοντά ο ένας στον άλλο. Και τα αποτελέσματα είναι αισθητά.

Ο Floyd υποστηρίζει ότι αισθανόμαστε την «πείνα του δέρματος» όταν δεν λαμβάνουμε την επαφή που θέλουμε. Αυτό σημαίνει ότι τα σήματα είναι παρόμοια με αυτά της κανονικής πείνας. «Οι άνθρωποι χάνουν την επαφή συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούν», λέει ο Floyd. «Και αισθάνονται περίεργα, επειδή για παράδειγμα δεν είχαν αγκαλιαστεί τρεις εβδομάδες, δεν έχουν αγγίξει τα εγγόνια τους ή δεν βρίσκονται κοντά στους γονείς ή τους συντρόφους τους».

Είναι σαφές ότι ορισμένα άτομα έχουν μεγαλύτερες ανάγκες από άλλα. Το άγγιγμα που επιθυμούμε είναι προσωπικό, αν και ο Floyd λέει ότι υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι που δεν θα το χρειαστούν καθόλου. «Μερικοί άνθρωποι αποφεύγουν βέβαια την επαφή, ενώ άλλοι την χρειάζονται πιο πολύ για την ευημερία τους».

Ωστόσο, η γενική αίσθηση είναι ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται μοναξιά είναι πιο πιθανό να στερούνται την επαφή ή την αγάπη γενικότερα. «Και οι άνθρωποι που είναι πιο μοναχικοί είναι νεαροί ενήλικες, από μελέτες. Μετά έρχονται οι ηλικιωμένοι. Αυτοί είναι οι δύο πληθυσμοί που χάνουν περισσότερο την αλληλεπίδραση της επαφής», συμπληρώνει.

Παραδοσιακά, μπορεί να θεωρούμε τους ηλικιωμένους ως την πιο μοναχική ομάδα, αλλά «οι συνήθειες τους δεν έχουν αλλάξει σημαντικά», λέει ο Floyd. «Μπορεί να έχουν αλλάξει και να μην βλέπουν τα εγγόνια ή τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τόσο συχνά, αλλά σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν σοβαρές αλλαγές. Αντίθετα είναι πιο ευάλωτοι οι νεότεροι άνθρωποι που συναναστρέφονται καθημερινά με τους άλλους».

Τα υποκατάστατα της ανθρώπινης αφής έρχονται σε διάφορες μορφές, όπως με την τεχνολογία, όμως είναι ατελή υποκατάστατα, καθώς δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική ανθρώπινη αφή από ένα άτομο. «Είναι καλύτερα ακόμα και να σε αγγίζει ένας μασέρ από το τίποτα. Φυσικά όταν η αφή συνδυάζεται με μια θετική συναισθηματική σύνδεση με άλλους ανθρώπους, αυτό αυξάνει το όφελος για την ευεξία μας», τονίζει.

Για το λόγο αυτό, ακόμη και το άγγιγμα με ένα κατοικίδιο μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελές. Η στοργή ενός κατοικίδιου ζώου έχει κάποια γνησιότητα - παίρνουν και κάτι από αυτό, αντί να είναι μια συναλλαγή μεταξύ δύο ξένων. Τα καταφύγια ζώων σε όλο τον κόσμο έχουν αναφέρει αυξήσεις στα ποσοστά υιοθεσίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας και στοιχεία δείχνουν, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, ότι πολλά καταφύγια κατάφεραν να δώσουν για υιοθεσία όλα τους τα ζώα.

Ορισμένοι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ κάλεσαν τους ανθρώπους να μην κάνουν χειραψίες πλέον όταν επιστρέφουν στη δουλειά. Για την Adenuga, η επιστροφή στην κανονικότητα περιλαμβάνει γάντια και μάσκα όταν είναι με τους πελάτες. Είναι προβληματισμένη για το πώς μπορεί να λειτουργεί σωστά με γάντια, όταν τόσο μεγάλο μέρος της δουλειάς της απαιτεί φυσική επαφή με το δέρμα των πελατών της, αλλά πιστεύει ότι μπορεί να βρει τον τρόπο.

Η μεγαλύτερη ανησυχία για αυτήν είναι πώς να σχηματίσει αυτούς τους σημαντικούς δεσμούς με τους πελάτες της, ενώ καλύπτει το πρόσωπό της. «Δουλεύω με κάποια που με προσκαλεί να γίνω μέρος της ξεχωριστής ημέρας της - μιας από τις καλύτερες μέρες της ζωής της. Το πρωί του γάμου της είναι ευτυχισμένη και συζητάμε. Μια μάσκα θα σκοτώσει τη διάθεση».

Πολλοί αναρωτιούνται αν οι στενές επαφές θα αποτελέσουν παρελθόν. «Η εικασία μου είναι ότι θα επιστρέψουμε πολύ γρήγορα στο φυσιολογικό, το αν θα έπρεπε ή όχι είναι μια άλλη ερώτηση», λέει ο Floyd. «Η επαφή είναι τόσο σημαντική για την ευημερία μας που νομίζω ότι θα υπάρξει μια περίοδος προσοχής, αλλά θα το ξεπεράσουμε αυτό και θα επανέλθουμε στο φυσιολογικό αρκετά γρήγορα», κατέληξε.