Εικόνα
Για περισσότερα από δέκα χρόνια, οι Χούτι γίνονται πρώτο θέμα στα πρωτοσέλιδα από την στιγμή που ξεκίνησαν μαζική εξέγερση [en] εναντίον της κυβέρνησης της Υεμένης. Από το 2004, κυβερνητικές δυνάμεις μάχονται ενάντια σε αυτή την φυλή εθνοφρουρών από τον βορρά, οι οποίοι ισχυρίζονται πως αμύνονται ενάντια στην καταπίεση.

Αυτή η δεκάχρονη διαμάχη έφτασε στο αποκορύφωμά της τους τελευταίους μήνες, όταν οι Χούτι δεν σεβάστηκαν το δικό τους κομμάτι σε μια συμφωνία με το όνομα "Συνθήκη Ειρήνης και Εθνικής Συνεργασίας" και εισέβαλαν στην πρωτεύουσα της χώρας, την Σαναά, κατέλαβαν βασικά κτήρια και οργανισμούς και έθεσαν τον τωρινό Πρόεδρο Αμπντ-Ραμπού Μανσούρ Χαντί υπό κατ' οίκον περιορισμό [en]. Τώρα, και ενώ η Σαουδική Αραβία διεξάγει στρατιωτική επιχείρηση στην Υεμένη για να απομακρύνει τους Χούτι, όλο και περισσότερα μέσα ενημέρωσης στρέφουν την προσοχή τους στην κατάσταση που επικρατεί.

Οι Χούτι κατέλαβαν πόλεις όπως η Αμράν και εν τέλη προχώρησαν στην Σαναά και ανακοίνωσαν τους όρους τους για την Συνθήκη Ειρήνης και Εθνικής Συνεργασίας. Δεν τήρησαν το δικό τους κομμάτι στην συνθήκη, με αποτέλεσμα να καταλάβουν τα υπουργικά κτήρια και το Πρωθυπουργικό Μέγαρο, κρατώντας τον Χαντί όμηρο εκεί.

Με τους Σιίτες Μουσουλμάνους σε πλειοψηφία στο Ιράν, το οποίο υποστηρίζει τους Χούτι [en], και την Σαουδική Αραβία, που αποτελείται από Σουνίτες Μουσουλμάνους στην πλειοψηφία της, να τους βομβαρδίζει, ο τύπος έχει προωθήσει μια απλοϊκή αφήγηση πως η διαμάχη κοχλάζει στους θρησκευτικούς διαχωρισμούς ανάμεσα στα δύο μεγαλύτερα δόγματα του Ισλάμ. Μέχρι και το κανάλι του Al Jazeera, AJ+, ανέφερε πως οι Χούτι υπάγονται στους Σιίτες [en].

Όμως, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη από ό,τι την παρουσιάζουν αυτά τα 42 δευτερόλεπτα.


Δεν είναι όλοι οι Χούτι Σιίτες Μουσουλμάνοι

Χούτι ήταν αρχικά το όνομα οικογένειας, ή οίκου, στην Υεμένη, όχι κάποια κάστα ή θρησκευτική αίρεση. Αργότερα, ένα κίνημα επαναστατών μαχητών ονόματι Ansar Allah (που σημαίνει Βοηθοί του Θεού ή Υποστηρικτές του Θεού) το υιοθέτησαν ως όνομα, μετά την δολοφονία του ιδρυτή και ηγέτη τους Hussein Badreddin al-Houthi το 2004, γεγονός που πυροδότησε την αποκαλούμενη ανταρσία των Χούτι. Ο τρέχων αριθμός των μελών τους ή των ανθρώπων που μάχονται στο πλευρό ους αμφισβητείται.

Ο Υεμένιος blogger Atiaf Al Wazir σε μία ανάρτησή του με τίτλο "Δεν είναι διαμάχη Σιϊτών-Σουνιτών, κουτέ" τονίζει πως δεν ανήκουν όλοι οι άνθρωποι των Χούτι στην αίρεση Ζαϊντίγια, παρακλάδι των Σιϊτών του Ισλάμ, όπως έχει ειπωθεί:
Καθώς δεν έχουν συλλεχθεί στατιστικές σχετικά με την σύνθεση των Ansarullah, κοινώς γνωστοί ως Χούτι, κυριαρχεί η εντύπωση πως πολλά από τα μέλη τους ανήκουν στην Ζαϊντίγια, αλλά προέρχονται επίσης από ποικίλα θρησκευτικά δόγματα φιλοσοφίας των Σιϊτών και Σουνιτών του Ισλάμ, συμπεριλαμβανομένων των Ισμαηλιτών, Σαφιτών και Τζαφαριτών. Πολλοί Σουνίτες της φυλής και στρατιώτες έχουν εισέλθει στους Χούτι και μάχονται στο πλευρό τους. Πράγματι, επιφανείς Σαφίτες ηγέτες, όπως ο Saad Bin Aqeel, ένας μουφτής από την Ta'iz, απαριθμούνται στους ηγέτες των Χούτι και, για την ακρίβεια, πραγματοποίησαν το κήρυγμα της Παρασκευής σε μία από τις καταλήψεις τους πριν την εισβολή τους στην πρωτεύουσα.
Ο Badreddin al-Houthi, ο οποίος απεβίωσε το 2004, ανήκε στην αίρεση Ζαϊντίγια, όπως επίσης και ο τωρινός Πρόεδρος της Υεμένης Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία, όταν επαναστάτησαν οι Χούτι για πρώτη φορά το 2004.

O Al Wazir υποστηρίζει επίσης πως "δεν είναι Χούτι όλοι οι Ζαϊντίτες. Διάσημοι λόγιοι της Ζαΐντι και θρησκευτικά κέντρα έχουν διαχωρίσει την θέση τους από τους Χούτι".

Ο Βρετανο-Υεμένιος δημοσιογράφος Abubakr al-Shamahi εξηγεί σε βάθος την σέκτα Ζαϊντίγια:
O Ζαϊντισμός (Zaydiyyah) είναι μια σχολή φιλοσοφίας που εντάσσεται στο Σιϊτικό Ισλάμ. Πήρε το όνομά της από τον Ζαΐντ μπιν Αλί, ο οποίος δολοφονήθηκε σε μια εξέγερση εναντίον των Ουμαγιάδων. Ενώ παλιότερα τους συναντούσαμε σε μέρη όπως το Ιράν και τη Βόρεια Αφρική, οι Ζαϊντίτες βρίσκονται πλέον σε σημαντικά ποσοστά μόνο στην Υεμένη. Ηγεσία Ζαΐντι κυβέρνησε πολλά μέρη της βόρειας Υεμένης για πάνω από 1000 χρόνια, μέχρι που εκθρονίστηκε ο τελευταίος Ιμάμης το 1962. Παραδοσιακά, περιοχές όπως η Σαναά, η Νταμάρ, η Χατζά και το Αμράν ανήκουν στους Ζαΐντι, με πυρήνα την Σαντάχ. Ένα κοινό ρητό αναφορικά με τους Ζαΐντι θέλει να είναι "οι Σουνίτες της Σί'ια και η Σί'ια των Σουνιτών", καταδεικνύοντας πως δεν υπάρχει μεγάλη δογματική διαφορά ανάμεσα στους Ζαϊντίτες και τους Σουνίτες (ή τουλάχιστον έτσι έχει κατανοηθεί).
Και το Arab News Blog δίνει μεγαλύτερο υπόβαθρο, τονίζοντας πόσο κοντά είναι η σέκτα Ζαΐντι με τους Σουνίτες:
Ενώ αποκαλούνται "Πεντατιστές" επειδή αποδέχονται τους πρώτους τέσσερις Ιμάμηδες που αναγνωρίζουν οι Δωδεκατιστές και οι Ισμαηλίτες ("Επταδιστές") και αναγνωρίζουν τον Zayd ibn 'Ali ως τον νόμιμο διάδοχο του πατέρα του 'Ali Zayn al-'Abidin, - άλλες ομάδες αναγνωρίζουν τον αδελφό του, Muhammad al-Baqir, δεν επιμένουν πως όλοι οι νόμιμοι ιμάμηδες πρέπει να κατάγονται από τον Zayd. Στην πραγματικότητα, η διδαχή των Ζαϊντιτών σχετικά με την Ηγεσία διαφέρει εις βάθος από τους υπόλοιπους Σιίτες. Η νομική σχολή της Ζαΐντι είναι αρκετά παρόμοια με αυτή του Abu Hanifa των Σουνιτών και κάποιοι κατατάσσουν τον νόμο της Ζαΐντι ως "πέμπτη σχολή" των Σουνιτών, εκτός της διδαχής της Ηγεσίας.
Oι πιστοί της σέκτας Ζαΐντι ανέρχονται στο ένα τρίτο του πληθυσμού της Υεμένης.

Φυλές ή Σέκτες;

Ο πρώην Πρόεδρος της Υεμένης Aλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, εναντίον του οποίου το κίνημα των Χούτι επαναστάτησε εξαρχής, ανήκει σε μια φυλή που ονομάζεται Αλ Αχμάρ (Al Ahmar). Η φυλή αλ Αχμάρ μετρά ανάμεσα στα μέλη της Σιίτες και Σουνίτες Μουσουλμάνους. Ως εκ τούτου, και ο πρώην ηγέτης των Χούτι, Μπαντρεντίν αλ-Χούτι, και ο Σαλέχ τυπικά είναι Σιίτες.

Αυτό σημαίνει πως ο φυλετικός διαχωρισμός έχει τον ίδιο αντίκτυπο στην διαμάχη με τον θρησκευτικό. Ο Michael Collins Dunn, συντάκτης του Middle East Journal, εξηγεί στο blog του:
Ο Πρόεδρος Αλί Αμπντουλά Σαλίχ ('Ali 'Abdullah Salih) ανήκει ο ίδιος στην Ζαϊντι, όπως επίσης και ένα αξιοσημείωτο ποσοστό της βάσης της εξουσίας του. Προέρχεται από μια μικρή φυλή, η οποία κατατάσσεται στην ευρύτερη φυλετική συνομοσπονδία Χασίντ. Η Χασίντ μαζί με την άλλη μεγάλη συνομοσπονδία της Ζαϊντι, την Μπακίλ, αναφέρονταν συχνά ως "τα φτερά της Ηγεσίας" (στμ: ο όρος Imamate προέρχεται από το Imam και είναι θεολογικός όρος του Ισλάμ που αποδίδεται ως "ηγεσία"), όταν οι ιμάμηδες της Ζαϊντι είχαν ακόμα την εξουσία της τότε περιοχής της Βόρειας Υεμένης.
Ο Al-Shamahi δείχνει να συμφωνεί με αυτή την άποψη:
Για αρχή, όλοι οι al-Ahmar ανήκουν παραδοσιακά στην Ζαΐντι, όπως και οι Χούτι. Δεν μπορώ να εγγυηθώ για την θρησκευτική ταυτότητα καθενός εκ των Ahmar, αλλά θα έλεγα πως πολλοί από τους μαχητές της φυλής τους ανήκουν ακόμα, αν και πιο χαλαρά, στην Ζαΐντι. Ο Αλί Αμπντουλά Σαλέχ, ο οποίος διεξήγαγε έξι πολέμους εναντίον των Χούτι, άνηκε και ο ίδιος στην Ζαΐντι. Αρά, αυτό που έχουμε είναι πάλη ανάμεσα σε Ζαΐντι και Ζαΐντι; Ένας εμφύλιος πόλεμος των Ζαϊντιτών;
Όπως λοιπόν εξηγεί ο Al Wazir:
[...] αν αυτό ήταν ζήτημα σέκτας, ο Σαλέχ (ο οποίος ανήκει στην Ζαΐντι) δεν θα είχε διεξαγάγει έξι πολέμους εναντίον των Χούτι από το 2004 έως το 2011. Όλα δείχνουν πως οι σημερινοί πρώην εχθροί έχουν συνάψει προσωρινά συμμαχία, γεγονός που υποδηλώνει πως αυτές οι διαμάχες είναι πολιτικής φύσης.
Ο Al Wazir αναφερόταν στο γεγονός πως ο πρώην πρόεδρος Σαλέχ, ο οποίος ανατράπηκε μετά από τρεις δεκαετίες στην εξουσία, κατά την διάρκεια της επανάστασης στην Υεμένη το 2011 φέρεται να βοηθούσε [en] τους πρώην αντιπάλους του στην αποστολή τους να ανατρέψουν την κυβέρνηση.

Τυγχάνει ο αλ-Χούτι να έχει προσωπικές διασυνδέσεις [en] με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, γεγονός που προσθέτει έναν αέρα σέκτας στην διαμάχη της Υεμένης.

Συμπέρασμα

Και εδώ είναι το κλειδί. Μέρος της διαμάχης στην Υεμένη είναι ανάμεσα στους Χούτι, φυλή και όχι θρησκευτική αίρεση, και την φυλή Αχμάρ. Και οι δύο έχουν μέλη και σύμμαχους Σιίτες και Σουνίτες. Δύο από τους εξέχοντες ηγέτες αυτών των φυλών ήταν Σιίτες αμφότεροι, με την διαφορά τους να υπάγεται στο ότι ο ένας είχε στενούς δεσμούς με το Ιράν και ο άλλος με την Σαουδική Αραβία. Ιδεολογικά, οι Σιίτες της Υεμένης ταιριάζουν περισσότερο με τους Σουνίτες της Σαουδικής Αραβίας από ό,τι με τους Σιίτες του Ιράν.

Τώρα ο Σαλέχ και οι Χούτι, με τωρινό ηγέτη τον Abdul-Malik al-Houthi, μοιάζουν να εκπέμπουν στο ίδιο μήκος κύματος, δίνοντας την εντύπωση πως οι σέκτες και οι φυλές ενώνονται για την ώρα. Συγχρόνως όμως, Υεμένιο αίμα από όλες τις σέκτες και τις φυλές, θα συνεχίσει να χύνεται.