Οι Γάλλοι έμειναν έκπληκτοι όταν έμαθαν ότι η κυβέρνησή τους θεωρεί ένα μέτρο δημόσιας τάξης, ήτοι μια απαγόρευση της κυκλοφορίας, αποτελεσματικό για την πρόληψη μιας επιδημίας. Όλοι, έχοντας καταλάβει ότι κανένας ιός δεν κάνει διάλειμμα σύμφωνα με τα ωράρια που καθορίζονται μέσω διαταγμάτων και δεδομένου των πολλών προηγούμενων σφαλμάτων, τίθεται το ερώτημα που ενοχλεί: απαγόρευση κυκλοφορίας, γιατί;

Εμανουέλ Μακρόν
Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε επιλέξει τους δημοσιογράφους-βεντέτες των κρατικών τηλεοπτικών σταθμών France2 και TF1, Anne-Sophie Lapix και Gilles Bouleau, για να του πάρουν συνέντευξη για την επιδημία Covid-19. Τους ανακοίνωσε την απαγόρευση της κυκλοφορίας ως υγειονομικό μέτρο.
Mερικές δυτικές χώρες πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν ένα νέο κύμα επιδημίας της Covid-19. Οι πληθυσμοί που έχουν ήδη υποφέρει πολύ, όχι από την ασθένεια, αλλά από τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη προστασία τους, δυσκολεύονται να αποδεχθούν νέα μέτρα δημόσιας τάξης για υγειονομικούς λόγους. Ευκαιρία για μάς να αναλύσουμε τις συμπεριφορές.

Οι κυβερνήτες γνωρίζουν ότι θα πρέπει να λογοδοτήσουν για όσα έχουν κάνει και για όσα δεν έχουν κάνει. Αντιμέτωπες με την ασθένεια και ακόμη περισσότερο με αυτή την πίεση, έπρεπε να δράσουν. Πώς σκέφτηκαν τη στρατηγική τους;

Για να την αναπτύξουν, βασίστηκαν στις συμβουλές των ειδικών (γιατρών, βιολόγων και στατιστικολόγων). Αμέσως οι τελευταίοι χωρίστηκαν στη κάθε ειδικότητα και αντιτάχθηκαν οι μεν στους δε, έτσι ώστε οι ηγέτες δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν παρά μόνο με ορισμένες από εκείνους. Αλλά με ποια κριτήρια τους επέλεξαν;

Πολλές αβεβαιότητες

Ενώ η κοινή γνώμη είναι πεπεισμένη:
  • ότι ο ιός μεταδίδεται από τα αναπνευστικά σταγονίδια,
  • ότι οι μολύνσεις μπορούν να περιοριστούν φορώντας χειρουργικές μάσκες και διατηρώντας απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου από τους συνομιλητές τους ·
  • ότι είναι δυνατή η διάκριση υγιών ανθρώπων από άρρωστους χρησιμοποιώντας τεστ PCR,
Οι ειδικοί είναι πολύ λιγότερο καταφατικοί. Μερικοί λένε, αντιθέτως,
  • ότι ο ιός μεταδίδεται κυρίως όχι από αναπνευστικά σταγονίδια, αλλά από τον αέρα που αναπνέουμε.
  • ότι, επομένως, οι χειρουργικές μάσκες και οι κοινωνικές αποστάσεις δεν χρησιμεύουν,
  • ότι τα τεστ PCR που πραγματοποιούνται δεν μετρούν το ίδιο πράγμα σύμφωνα με τα εργαστήρια και ότι, επομένως, οι σωρευτικές στατιστικές ισοδυναμούν με την προσθήκη μήλων και αχλαδιών,
Έτσι, παρά τα καθησυχαστικά μηνύματα των αρχών, η μεγαλύτερη σύγχυση εξακολουθεί να βασιλεύει για τα χαρακτηριστικά αυτής της επιδημίας.

Τι να κάνουμε;

Το πρόβλημα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι ηγέτες ήταν νέο. Καμία επαγγελματική εκπαίδευση δεν τους είχε προετοιμάσει να το αντιμετωπίσουν. Επομένως, στράφηκαν προς τους ειδικούς. Αν και οι πρώτοι τους έδωσαν σαφείς συμβουλές, όλα έγιναν περίπλοκα όταν άλλοι ήρθαν να τους αντικρούσουν. Τα έχασαν.

Εάν οι ηγέτες ήταν πολιτικοί, δεν θα μπορούσαν να αντιδράσουν παρά μόνο σύμφωνα με την πολιτική τους εμπειρία. Με την ηλικία, έχουν μάθει να προτείνουν πάντα καλύτερα, όχι πλέον αύξηση 0,5% στον βασικό μισθό όπως ο ανταγωνιστής τους, αλλά 0,6%, βρίσκοντας μια δικαιολογία για να μην πρέπει να τηρήσουν την υπόσχεσή τους. Πιασμένοι με κάτι το απρόοπτο, ξεκίνησαν πλειστηριασμούς μέτρων με τους γείτονές τους, ο καθένας λαμβάνοντας πιο δραστικές αποφάσεις τη μια από την άλλη, για να δείξει ότι ήταν ανώτερός από τους άλλους. Πάνω απ 'όλα, κάλυψαν την ανικανότητά τους καταφεύγοντας σε αυταρχικά μέτρα.

Εάν ήταν τεχνοκράτες, δεν μπορούσαν να αντιδράσουν παρά μόνο σύμφωνα με την εμπειρία του γραφειοκρατικού τους σώματος σε περίπτωση μεγάλων καταστροφών. Αλλά είναι δύσκολο να προσαρμοστούν οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν από την καταπολέμηση των πλημμυρών ή των σεισμών σε μια υγειονομική κρίση. Από αντανακλαστικά, στράφηκαν επομένως προς τις προϋπάρχουσες διοικήσεις δημόσιας υγείας. Ωστόσο, οι πολιτικοί ηγέτες είχαν ήδη εφεύρει νέες δομές που αντιγράφουν τις προηγούμενες, χωρίς να προσδιορίζουν την κατανομή των εξουσιών. Αντί να ενοποιήσουν τις προσπάθειές τους, ο καθένας από εκείνους προσπάθησε να διατηρήσει το δικό του σπιτάκι.

Εάν οι ηγέτες είχαν επιλεγεί βάσει της αυθεντίας τους, δηλαδή τόσο της αποφασιστικότητας όσο και της προσοχής τους για τους άλλους, θα είχαν προσεγγίσει το πρόβλημα σύμφωνα με τη γενική τους παιδεία.

Σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήξεραν ότι οι ιοί χρειάζονται τους ανθρώπους τους οποίους μολύνουν για να ζήσουν. Όσο θανατηφόρα να ήταν η Covid-19 τις πρώτες εβδομάδες της έκρηξής της, δεν επίδειχνε ότι σκότωνε την ανθρωπότητα, αλλά ότι θα προσαρμοζόταν στους ανθρώπους. Από τότε και μετά, η θνησιμότητά της θα μειωνόταν ραγδαία και δεν θα υπήρχε ξανά έξαρση της επιδημίας. Η ιδέα ενός «δεύτερου κύματος» τους φαινόταν εξαιρετικά απίθανη. Ποτέ από τότε που διακρίνονται οι ιοί από τα βακτήρια, δεν υπήρξε ιική ασθένεια σε πολλά κύματα.

Οι ανακάμψεις που παρατηρούνται σήμερα, για παράδειγμα στις ΗΠΑ, δεν είναι μικρά επιπλέον κύματα, αλλά σηματοδοτούν την άφιξη του ιού σε νέους πληθυσμούς στους οποίους δεν είχε ακόμη προσαρμοστεί. Η εθνική συσσώρευση του αριθμού των ασθενών καλύπτει μια γεωγραφική και κοινωνική κατανομή.

Εξάλλου, αγνοώντας τον τρόπο μετάδοσης του ιού, οι κυβερνώντες θα είχαν υποθέσει ότι το κάνει όπως όλες οι άλλες ιογενείς ασθένειες του αναπνευστικού: όχι από τα αναπνευστικά σταγονίδια, αλλά από τον αέρα που αναπνέουμε. Ομοίως, θα ήξεραν ότι σε όλες τις ιογενείς επιδημίες, η πλειονότητα των θανάτων δεν οφείλεται στον ίδιο τον ιό, αλλά στις ευκαιριακές ασθένειες που εμφανίζονται σε αυτήν την περίσταση. Κατά συνέπεια, θα είχαν αποφασίσει να συστήσουν σε όλους να αερίζουν άφθονα τους τόπους όπου ζουν και θα είχαν υποχρεώσει αυτό το μέτρο σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες. Επιπλέον, θα είχαν συστήσει σε όλους να μην απολυμάνουν τα χέρια τους, αλλά να τα πλένουν όσο συχνά γίνεται. Θα είχαν εξασφαλίσει την εγκατάσταση σημείων για αυτό όσο το δυνατόν ευρύτερα.

Αυτά είναι εξάλλου τα δύο βασικά μέτρα που ο ΠΟΥ είχε συμβουλεύσει στην αρχή της επιδημίας, πριν η υστερία να αντικαταστήσει τον προβληματισμό. Όχι να φορέσουμε χειρουργικές μάσκες, όχι απολύμανση, όχι καραντίνα και ακόμη λιγότερο περιορισμός κατ' οίκον των υγιών ανθρώπων.

Η επιστήμη δεν παρέχει οριστική απάντηση, απλώς αναστείλει τα ζητήματα

Ο τρόπος με τον οποίο μπήκαν οι επιστήμονες στη σκηνή απεικονίζει σαφή παρανόηση για το τι είναι η επιστήμη. Η τελευταία δεν είναι μια συσσώρευση των γνώσεων, αλλά μια διαδικασία γνώσης. Μόλις επαληθεύσαμε την σχεδόν ασυμβατότητα μεταξύ του επιστημονικού πνεύματος και της τρέχουσας πρακτικής.

Είναι παράλογο να απαιτούμε από επιστήμονες, οι οποίοι μόλις αρχίζουν να μελετούν έναν ιό, την εξάπλωσή του και τη ζημιά που προκαλεί, μια θεραπεία για κάτι που δεν γνωρίζουν ακόμα. Είναι αλαζονεία για τους επιστήμονες να απαντούν σε τέτοιες ερωτήσεις.

Μια αλλαγή της κοινωνίας

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης αυτού του ιού, ορισμένα από τα μέτρα που πάρθηκαν μπορούν να εξηγηθούν από λάθη εκτίμησης. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος Μακρόν ξεκίνησε την πρακτική του γενικευμένου περιορισμού κατ' οίκον όταν είχε μολυνθεί από τις καταστροφικές στατιστικές του Neil Ferguson (Imperial College London) [1]. Ο τελευταίος ανακοίνωνε τουλάχιστον 500.000 νεκρούς. Υπήρξαν 14 φορές λιγότεροι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία, όπως ξέρουμε, είναι υπερεκτιμημένα. Αναδρομικά, φαίνεται ότι αυτή η σοβαρή παραβίαση των ελευθεριών δεν ήταν δικαιολογημένη.

Ωστόσο, η επιλογή της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, λίγους μήνες αργότερα, ενώ παρατηρούμε μια μικρή ανάκαμψη στους θανάτους, είναι ακατανόητη σε δημοκρατικά κράτη: όλοι έχουν παρατηρήσει ότι αυτή η ασθένεια ήταν πολύ λιγότερο θανατηφόρα από ότι φοβόμασταν, και ότι η πιο επικίνδυνη περίοδος της έχει τελειώσει. Κανένα σημερινό δεδομένο δεν μπορεί να δικαιολογήσει τέτοια παραβίαση των ελευθεριών.

Ο ίδιος ο πρόεδρος Μακρόν δικαιολόγησε αυτό το μέτρο αναφερόμενος σε ένα δεύτερο κύμα που δεν υπάρχει. Αν μπόρεσε και το έδωσε με ένα τόσο μη-πειστικό επιχείρημα, πότε και πως θα μπορέσει να το πάρει πίσω;

Είναι σαφές ότι αυτή τη φορά, δεν μπορεί να πρόκειται για λάθος εκτίμησης, αλλά πράγματι για αυταρχική πολιτική υπό την κάλυψη μιας υγειονομικής κρίσης [2].

Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά
Πηγή Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα)

1] "Covid-19: Neil Ferguson, ο φιλελεύθερος Λυσσένκο", του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα) , Δίκτυο Βολταίρος, 19 Απριλίου 2020.

[2] « Η Covid-19 και η Κόκκινη Αυγή », του Τιερί Μεϊσάν, μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα), Δίκτυο Βολταίρος, 28 Απριλίου 2020.