όσα παίρνει ο άνεμος
Θα μπορούσε το θέμα να θεωρείται λήξαν. Η ταινία κατέβηκε και ξανανέβηκε στην πλατφόρμα του HBO με διαφορά ωρών, αλλά το διάστημα της απόσυρσης δεν πρέπει να παραγραφεί ως περιστατικό μικρής σημασίας μέσα σε ένα ορυμαγδό γεγονότων. Το «Οσα παίρνει ο άνεμος», τo οσκαρικό έπος του 1939 του Βίκτορ Φλέμινγκ, βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο της Μάργκαρετ Μίτσελ, με την Βίβιεν Λι και τον Κλαρκ Γκέιμπλ, έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί ότι παρουσιάζει μία «ρομαντική» εικόνα της διαφυλετικής έντασης του Νότου, «η οποία εξιδανικεύει την εγκληματική στάση του Στρατού των Νοτίων, αλλά και την κοινωνία των λευκών ιδιοκτητών, απέναντι στη μαύρη κοινότητα και τους σκλάβους». Η Σκάρλετ Ο' Χάρα και ο Ρετ Μπάτλερ δεν είναι απλώς θρυλικοί κινηματογραφικοί ήρωες. Εχουν εγκατασταθεί στο υποσυνείδητο ως μέλη μιας ευρύτερης οικογένειας μέσα στην οποία ο καθένας μας βρίσκει αναφορές, αναμνήσεις, εφηβικές φαντασιώσεις, κρυφές διεκδικήσεις, ανώδυνες καταφυγές. Η ταινία «Οσα παίρνει ο άνεμος», 3,5 ώρες μιας αδιαμφισβήτητης κινηματογραφικής μυθολογίας, έπεσε θύμα ενός αδιαμφισβήτητου πολιτικού ανορθολογισμού. Τα σαγόνια της πολιτικής ορθότητας αλέθουν πλέον τα πάντα: ανθρώπους, έργα τέχνης, αντιλήψεις, οτιδήποτε γίνεται στόχος σε μια διαρκώς επικαιροποιημένη ηθική.

Εκπρόσωπος του HBO Max δήλωσε ότι το «Οσα παίρνει ο άνεμος» αποτελεί «ένα προϊόν της εποχής του, το οποίο παρουσιάζει ορισμένες εθνοτικές και φυλετικές προκαταλήψεις, οι οποίες, δυστυχώς, τότε αποτελούσαν κοινό τόπο στην αμερικανική κοινωνία». «Κρίναμε ότι το να αφήσουμε διαθέσιμο αυτό τον τίτλο χωρίς κάποια επεξήγηση και χωρίς κάποια καταγγελία αυτών των απεικονίσεων, θα ήταν ανεύθυνο», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.

Μοιραίο στις μεγάλες εξεγέρσεις το δίκαιο αίτημα και ο παραλογισμός να προχωρούν σε εναλλασσόμενους ρόλους. Ο κόσμος είναι στους δρόμους των ΗΠΑ (και πολλών ευρωπαϊκών πόλεων) για να στηρίξει τον αγώνα κατά του ρατσισμού, το #BlackLivesMatter κίνημα, έχει ισχύ και δύναμη μεταμορφωτική. Ομως είναι διαφορετικό γεγονός να επισημάνεις, για παράδειγμα, ότι η Χάτι Μακ Ντάνιελ, που ερμηνεύει την υπηρέτρια της κακομαθημένης Σκάρλετ Ο' Χάρα, ήταν η πρώτη Αφροαμερικανή ηθοποιός που κέρδισε Οσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου, αλλά δεν της επετράπη να καθίσει με τους συμπρωταγωνιστές της στην τελετή απονομής, κι άλλο να θέλεις να εξαφανίσεις ένα μέρος της κινηματογραφικής ιστορίας.

Πριν από τρία χρόνια ένα διαδικτυακό αίτημα που συγκέντρωσε χιλιάδες υπογραφές ζητούσε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης να αφαιρέσει τον πίνακα του Μπαλτίς «Η Τερέζα ονειρεύεται» (ένα ανήλικο κορίτσι γερμένο προς τα πίσω, με το εσώρουχό της να φαίνεται από την ανέμελα προκλητική στάση του σώματός της).

Θύμα ο πίνακας και, αναδρομικά, ο ζωγράφος (1908-2001), ως... προέκταση του κινήματος #MeToo που ξεκίνησε τολμηρά και γενναία, σπάζοντας το απόστημα της σεξουαλικής παρενόχλησης, για να καταλήξει σε πογκρόμ. Ο Γούντι Αλεν βρήκε τις πόρτες κλειστές όταν θέλησε να εκδώσει την αυτοβιογραφία του στην Αμερική (τελικά βγήκε από τον μικρό εκδοτικό οίκο Arcade).

Ελάχιστα παραδείγματα μιας μάστιγας που ονομάζεται «πολιτική ορθότητα» και σαρώνει στο πέρασμά της οτιδήποτε εξέχει από τον χάρακα του ορθού σε αντιδιαστολή με το λάθος. Ομως, εδώ ακριβώς, αρχίζει τη μεθοδική δουλειά του ένας άλλος φονταμενταλισμός, που με πρόσχημα το «σωστό» καταστρέφει ζωές, προβάλλοντας την ιστορία και τις ιστορίες μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη της εκ των υστέρων ανάγνωσης. Αυτή η βία, σκοτεινή και ευνουχιστική, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Βασίζεται στην αμφιβολία που υπάρχει πίσω από κάθε αφήγηση, πρόσωπο, ταινία, έργο τέχνης, και είναι πολύ εύκολο να πολλαπλασιαστεί και να μεγεθυνθεί σε αυτούς τους καιρούς, όπου η κάθε ερμηνεία μπορεί να αποκτήσει την ισχύ του θέσφατου.

Οι χαμένες κοινωνικές ισορροπίες είναι εύκολο να δημιουργήσουν πλαστές συλλογικότητες, που επιτίθενται αδιακρίτως σε οτιδήποτε ενοχλεί, ανάλογα με την παθογένεια, ή ιδιοτέλεια, του καθενός. Από τον Μπαλτίς έως τον Γούντι Αλεν αλλά και από ένα απάνθρωπο γεγονός ρατσιστικής βίας μπορεί να εξακοντιστεί στην Τάρα, την οικογενειακή φυτεία βαμβακιού, στον αμερικανικό νότο, όπου ζει η Σκάρλετ Ο' Χάρα το 1861. Ο πυρετός του ανορθολογισμού έχει όλα τα χαρακτηριστικά της πανδημίας.