Γιατί η Ελλάδα και άλλα κράτη αντιτίθενται στη συμφωνία Λιβύης - Τουρκίας; Τι πρέπει να κάνει η χώρα μας; Γιατί η Τουρκία πραγματοποιεί τώρα αυτές τις ενέργειες; Τι συμβαίνει σήμερα στη Λιβύη και ποιος είναι ο παρασκηνιακός ρόλος του ΝΑΤΟ.
λιβύη τουρκία συμφωνία
© Twitter / Çağatay Erciyes
Μία μέρα μετά τη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία ενέκρινε τη διμερή συμφωνία της με τη Λιβύη για τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων στη Μεσόγειο.

Η κίνηση πυροδότησε την έντονη αντίδραση της Ελλάδας. Γιατί όμως η Ελλάδα και άλλα κράτη αντιτίθενται στη συμφωνία Λιβύης - Τουρκίας;

Τους λόγους εξηγεί στο Sputnik, o αναλυτής Άκης Κοσώνας:

«Η Λιβύη έχει δύο κυβερνήσεις. Άρα, αυτή η συμφωνία βρίσκεται κατά κάποιον τρόπο στο κενό. Επί της ουσίας, η Ελλάδα και άλλες χώρες δεν αντιλαμβάνονται, πώς είναι δυνατόν η Τουρκία να παραγνωρίζει τους νησιωτικούς όγκους τεράστιων νησιών και όχι βραχονησίδων, λέγοντας, στην πραγματικότητα, ότι αυτά δεν υπάρχουν. Τραβώντας μια φαρδιά γραμμή, που ξεκινάει από τη Μαρμαρίδα (σ.σ. πόλη στην Τουρκία) και αγνοώντας το Καστελόριζο και άλλα νησιά - όπως τη Ρόδο, την Κάρπαθο και την Κρήτη - καταργεί την ελληνική ΑΟΖ και φτάνει στη Λιβύη. Αυτό είναι μια νέα ερμηνεία του διεθνούς δικαίου και των διεθνών ισορροπιών. Αυτό συμβαίνει, καθώς η Τουρκία μπερδεύει την έννοια της ΑΟΖ με την υφαλοκρηπίδα. Ελπίζω να μπουν σε μια τάξη όλα αυτά, αρκετά σύντομα».

Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;

«Η Ελλάδα πρέπει να πραγματοποιήσει συμμαχίες με χώρες που είναι αντίθετες σε αυτή τη συμφωνία. Πρέπει να ενισχύσει και τις σχέσεις της με τη Ρωσία. Η Τουρκία παίζει παιχνίδι και εμείς πρέπει να την εξισσοροπούμε», λέει στο Sputnik ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης.

Πρώτη ελληνική ενέργεια είναι η απέλαση του Λίβυου πρέσβη. Ο πρέσβης της Λιβύης, βρέθηκε σήμερα στο υπουργείο Εξωτερικών όπου του ανακοινώθηκε επίσημα ότι είναι «persona non grata» και, στη συνέχεια, του δόθηκε προθεσμία 72 ωρών για να εγκαταλείψει τη χώρα.

«Ήταν μια κίνηση η οποία δείχνει ότι η χώρα μας δεν είναι ξέφραγο αμπέλι. Είναι μια σοβαρή χώρα, την οποία πρέπει να σέβονται και να υπολογίζουν», τονίζει ο Χ. Γιαλλουρίδης.

Γιατί η Τουρκία πραγματοποιεί τώρα αυτές τις ενέργειες;

«Η Τουρκία θέλει να επανέλθει το συντομότερο στην περιοχή και το σχέδιο της γαλάζιας πατρίδας και, μέσα σε αυτό, εντάσσει και το θέμα του Ανατολού, του μεγάλου αεροπλανοφόρου, που θα είναι έτοιμο έναν χρόνο πριν από το αναμενόμενο», επισημαίνει μεταξύ άλλων στο Sputnik ο Διεθνολόγος - στρατηγικός αναλυτής Θανάσης Δρούγος.

«Ο Χαφτάρ έχει ως έναν βαθμό, στήριξη από τη Ρωσία, αλλά και από τη Σαουδική Αραβία, τη Συρία και την Αίγυπτο. Βλέποντας ότι η Ρωσία ενισχύει την επιρροή της στην περιοχή, ο Τραμπ πιέζεται από τους Αμερικανούς διπλωμάτες και, κυρίως από τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, να υποστηρίξει τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης.

Ίσως, υπάρχει και μια ιταλική επιρροή στην αμερικανική κυβέρνηση, καθώς ο Ιταλός πρωθυπουργός στηρίζει την κυβέρνηση στην Τρίπολη, όπως και η Τουρκία όπως και το Κατάρ.

Όλα αυτά ξεκίνησαν μετά από ένα γεγονός στο οποίο δεν έδωσε σημασία κανείς στην Ελλάδα. Η ολοκλήρωση της Συμφωνίας Τουρκίας- Κατάρ. Μόλις ο Ερντογάν είπε, ότι θα αυξήσει τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας μέσω της Ντόχας, στη στρατιωτική βάση που έχουν εκεί, τότε, επανήλθε στα υπόλοιπα ζητήματα, που αφορούν τα ελληνοτουρκικά. Ο Τούρκος πρόεδρος εξασφάλισε μία ένεση ρευστότητας στην τουρκική οικονομία. Το Κατάρ πληρώνει την τουρκική συμμετοχή στον πόλεμο της Λιβύης», εκτιμά o Θανάσης Δρούγος.

«Οι Λίβυοι, που υποστηρίζουν τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης, βλέπουν φιλικά τη συνεργασία με την Τουρκία», προσθέτει.

Τι συμβαίνει στη Λιβύη

Το μνημόνιο κατανόησης με την Άγκυρα ενέκρινε πριν λίγα 24ωρα η κυβέρνηση της Λιβύης, μετά το τουρκικό κοινοβούλιο, παρά τις έντονες αντιδράσεις. Την έγκριση έδωσε το Προεδρικό Συμβούλιο της Εθνικής Κυβέρνησης της Λιβύης του Φαγέζ αλ Σαράζ, την οποία στηρίζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμφωνία δεν κατατέθηκε στη Βουλή της Λιβύης, καθώς το σώμα αυτό ελέγχεται από τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, που θέλει να αναλάβει την εξουσία σε όλη τη χώρα.

Η Λιβύη βρίσκεται τεχνικά σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου και παραμένει συγκλονισμένη από τις αναταραχές του 2011, όταν μια εξέγερση που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ οδήγησε στην καθαίρεση και τον θάνατο του πρώην Προέδρου Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος υπερέβη τις τέσσερις δεκαετίες στην εξουσία.

«Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τι έγινε με τη συμφωνία Άγκυρας και Τρίπολης, αν δεν ανατρέξουμε στην πρόσφατη ιστορία της Λιβύης», επισημαίνει στο Sputnik, o Δημήτρης Πατέλης, αναπληρωτής καθηγητής φιλοσοφίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης, διδάκτωρ φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας και μέλος της Διεθνούς Ερευνητικής Ομάδας «Η Λογική της Ιστορίας».

«Πρόκειται για μια εισβολή που ξεκίνησε το 2011, για μία αλλαγή καθεστώτος, με θρασύτατο τρόπο, από τη Γαλλία και συνέχισε μεθοδευμένα από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ο Μουαμάρ Καντάφι είχε πάρει κάποιες πρωτοβουλίες που αφορούσαν κάποια στοιχειώδη νομισματική ένωση των αφρικανικών χωρών, τη χρήση δικού τους νομίσματος κατά παράκαμψη του δολαρίου. Οι ενέργειες αυτές συνοδεύονταν από την ενίσχυση της στρατιωτικής και οικονομικής παρουσίας της Ρωσίας και της Κίνας.

Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που τον έριξαν οι Αμερικάνοι. Ο Καντάφι είχε δώσει χαρακτηριστικά εθνικής και κοινωνικής ανεξαρτησίας, δικαιοσύνης, με αξιοζήλευτα επίπεδα παροχής εκπαίδευσης και υγείας, μακριά από τα μονοπώλια. Η χώρα κατόρθωσε να έχει ένα επίπεδο εφάμιλλο αν όχι ανώτερο από πολλές ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης. Απεναντίας, τα δυτικά ΜΜΕ μιλούσαν για τον "δικτάτορα Καντάφι", καθότι ευθυγραμμίζονταν με το αφήγημα της Δύσης που θέλει τις μικρές χώρες να υποτάσσονται στις μεγάλες. Όλα αυτά που πέτυχε ο Καντάφι καταστράφηκαν από τους δυτικούς συμμάχους».

«Η Λιβύη ήταν βασική δύναμη του Κινήματος των Αδεσμεύτων, είχε στενές σχέσεις με την Κούβα, ενίσχυε με διάφορους τρόπους εθνικοαπελευθερωτικά, αντιιμπεριαλιστικά και κοινωνικά κινήματα σε όλο τον κόσμο, όπως και το Κίνημα για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης», προσθέτει.

Όπως αναφέρει, οι «υποκινούμενοι από τα ΝΑΤΟϊκά και δυτικά συμφέροντα συμμάχησαν με το πολιτικό κατεστημένο της Τουρκίας, που στηρίζει τον ιμπεριαλισμό. Και, κάπως έτσι, φτάσαμε στη συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση που αναγνωρίζεται από τον δυτικό κόσμο.

Υπάρχει σε εξέλιξη ένα μεγάλο παζάρι, με αφερέγγυα εκατέρωθεν μορφώματα και αντίστοιχες ηγεσίες. Χαφτάρ και Σαράζ είναι οι δύο εκδοχές της αθλιότητας μετά τον θάνατο του Καντάφι.

Τα 2/3 της επικράτειάς της ελέγχονται από τον στρατάρχη Χαλιφά Χαφτάρ.

Ο Χαφτάρ έχει μια έξωθεν στήριξη από τις πετρελαϊκές μοναρχίες του αραβικού κόσμου και την Αίγυπτο. Έχει μία ευελιξία ως προς τις διασυνδέσεις και την καταγωγή του. Έχει στρατιωτική ακαδημία στην τότε Σοβιετική Ένωση, μιλάει ρωσικά, ωστόσο, είναι πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών και, αυτός και η οικογένειά του, έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα στις ΗΠΑ».

Ερωτηθείς για το πως πρέπει να αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση την κατάσταση απαντά μεταξύ άλλων:

«Δεν είμαι, ούτε θέλω να γίνω σύμβουλος τέτοιων κυβερνήσεων που έχουν δέσει πλήρως τη χώρα μας στον Ευρωατλαντικό άξονα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε το ρόλο του "μεντεσέ" που έχουν αποδώσει οι ΗΠΑ στη χώρα μας και δείχνει μεταξύ άλλων την εθελοδουλία της τωρινής, της προηγούμενης αλλά και γενικά των ελληνικών κυβερνήσεων προς Αμερικανο-ΝΑΤΟικούς».

Τι ισχύει για τα σύνορα των κρατών

Σύμφωνα με την πλατφόρμα Geopolitical Cyprus που τοποθετείται νομικά επί του ζητήματος, ισχύουν τα ακόλουθα:

«Μπορεί μια συνθήκη που καθορίζει σύνορα μεταξύ κρατών να μην δεσμεύει άλλα κράτη, εντούτοις το σύνορο που χαράσσεται με βάση εκείνη τη συνθήκη είναι, κατ' αρχήν, αντιτάξιμο τόσο έναντι των Μερών όσο και έναντι όλων (erga omnes). Ωστόσο, για να είναι το σύνορο οριστικό, θα πρέπει τα συμβαλλόμενα μέρη να έχουν αδιαμφισβήτητο νόμιμο τίτλο ή/και δικαιοδοσία επί της περιοχής που οριοθετούν, διαφορετικά το σύνορο δεν θα δεσμεύει τρίτα κράτη. Με άλλα λόγια, τόσο μια σύμβαση που καθορίζει σύνορα όσο και τα ίδια τα σύνορα μεταξύ δύο κρατών ισχύουν έναντι όλων μόνο όταν κάποιο άλλο κράτος δεν έχει νομότυπες αξιώσεις επί της περιοχής που οριοθετείται».

Υπενθυμίζεται ότι, το υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου έσπευσε να καταδικάσει τη συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών των δύο κρατών.

Η στάση της Ρωσίας

Η επίσημη εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα κάλεσε Τουρκία και Λιβύη να επιδείξουν σύνεση και να μην επιδεινώσουν την, ήδη τεταμένη, κατάσταση στη Λιβύη και την περιοχή της Μεσογείου.

«Ευελπιστούμε ότι τα μέρη που υπέγραψαν τα προαναφερθέντα μνημόνια θα επιδείξουν πολιτική σύνεση και δεν θα προβούν σε βήματα τα οποία είναι ικανά να οξύνουν ακόμα περισσότερο την ούτως ή άλλως δύσκολη κατάσταση στη Λιβύη και συνολικά στη Μεσόγειο» ανέφερε συγκεκριμένα η Μαρία Ζαχάροβα.

«Θα ήταν δυνατό να κάνω νομική αποτίμηση σε αυτά τα έγγραφα μη έχοντας διαβάσει το περιεχόμενό τους, το οποίο δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί. Ωστόσο έχουμε παρατηρήσει την έντονη αντίδραση στην υπογραφή των μνημονίων αυτών, από αρκετές μεσογειακές χώρες, κυρίως την Ελλάδα την Κύπρο και την Αίγυπτο», δήλωσε η Ζαχάροβα.