Τα... δόντια τους δείχνουν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα και στις χώρες της Μεσογείου αναφορικά με το ιρανικό δεξαμενόπλοιο. Ανησυχίες και ενστάσεις εκφράζουν ειδικοί επί των ζητημάτων.
ιρανικό τάνκερ
© AFP 2019 / Jorge Guerrero
Τη σκληρή αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών προκάλεσε η απελευθέρωση του ιρανικού τάνκερ από τα στενά του Γιβραλτάρ, με πιθανό προορισμό την Ελλάδα.

Το «Adrian Darya», πρώην «Grace 1», που βρισκόταν από τις 4 Ιουλίου ακινητοποιημένο στα Στενά του Γιβραλτάρ, φέρεται να κατευθύνεται προς τη χώρα μας και ειδικότερα προς το λιμάνι της Καλαμάτας, με την ελληνική κυβέρνηση να τονίζει ότι δεν έχει λάβει σχετικό αίτημα κατάπλευσης.

Aξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, προειδοποίησε την Αθήνα ότι οποιαδήποτε βοήθεια προς το ιρανικό δεξαμενόπλοιο- ή άλλα, παρεμφερή πλοία - θα μπορούσε να θεωρηθεί για την αμερικανική κυβέρνηση ως παροχή υλικής υποστήριξης σε τρομοκρατική οργάνωση.

«Η Ελλάδα μπορεί να πει όχι στις ΗΠΑ σε κάτι τέτοιο. Δεσμεύεται μόνο από τους Ευρωπαίους για τις κυρώσεις κατά της Συρίας, όχι από τους Αμερικανούς για τις κυρώσεις που έχουν υπογράψει εκείνοι κατά του Ιράν» αναφέρει στο Sputnik ο δικηγόρος Γιάννης Ραχιώτης, που έχει μελετήσει στενά την επέκταση του ΝΑΤΟ κατά τα προηγούμενα χρόνια.

«Οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν το ελληνικό κράτος ως αυτό που πράγματι το έχουν μετατρέψει, ένα προτεκτοράτο τους. Απειλούν τις ελληνικές αρχές και την Ελλάδα αν τηρήσει τις νόμιμες υποχρεώσεις που έχει να δέχεται στα λιμάνια της εμπορικά πλοία τα οποία κινούνται νόμιμα στον κόσμο κάτι που απορρέει και από το δίκαιο της Ε.Ε. Πρόκεται για μια λογική επικυρίαρχου απέναντι σε υποτελείς. Δεν βρίσκει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο αυτή η πολιτική», προσθέτει.

Η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την αμερικανική επιταγή επισημαίνει από την πλευρά της, η καθηγήτρια Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Μαίρη Μπόση, μιλώντας στο Sputnik.

«Το θέμα του ιρανικού τάνκερ έχει να κάνει με τη δικαιοδοσία κάθε κράτους στο οποίο πλησιάζει ή όχι και το θεσμικό πλαίσιο του κάθε κράτους, αλλά και των σχέσεων που έχει στο γενικότερο περιβάλλον. Αντίστοιχα, όπως οι Βρετανοί για παράδειγμα αρνήθηκαν τις αμερικανικές αιτιάσεις στο Γιβραλτάρ λόγω ευρωπαϊκού δικαίου, θεωρώ ότι η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να το κάνει. Αν τελικά το πλοίο φτάσει στην Καλαμάτα, θα χρησιμοποιήσει το ευρωπαϊκό δίκαιο και όχι το αμερικανικό. Είναι ανοιχτό το κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να υποστεί τις αμερικανικές αιτιάσεις. Έως τώρα, δεν έχω δει το ελληνικό κράτος να παραβαίνει ευρωπαϊκό δίκαιο. Θα περιμένω όμως τις απόψεις τις νέας ελληνικής κυβέρνησης», τονίζει χαρακτηριστικά η καθηγήτρια.

Στην υπόθεση του δεξαμενόπλοιου αναφέρθηκε σήμερα με δηλώσεις του ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, τονίζοντας ότι η Ελλάδα δεν θα διευκολύνει την πορεία του πλοίου προς τη Συρία.

«Έχουμε υποστεί πιέσεις. Υπάρχουν συγκεκριμένα αιτήματα τα οποία έχουν διαβιβαστεί από τις αμερικανικές Αρχές», δήλωσε ο κ. Βαρβιτσιώτης.

Σύμφωνα με ειδικούς, η στάση της Ελλάδας θα αποτελέσει «κλειδί», καθώς η κυβέρνηση θα δείξει τα πρώτα δείγματα γραφής της αναφορικά με τα αμερικανικά συμφέροντα.

«Υπάρχει μια καινούρια κυβέρνηση στην Ελλάδα που δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα στις κρίσεις που υπαγορεύονται από τα αμερικανικά συμφέροντα. Θα έπρεπε να γυρίσει σελίδα στην εξωτερική της πολιτική σε μια πραγματικά πολυσδιάστατη πολιτική. Ωστόσο, οι ενδείξεις δεν είναι και πολύ θετικές από τα πρώτα δείγματα που έχει δώσει. Η χώρα μας έχει σπάσει τους δεσμούς της με το Ιράν, σταματώντας να αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο, επιβαρύνοντας με αυτόν τον τρόπο τον λαό. Διέκοψε, επίσης, σχέσεις και με τα υπόλοιπα αραβικά κράτη κατ' επιταγή του Αμερικανού Πρέσβη Τ. Πάιατ. Το παιχνίδι όμως τώρα παίζεται στη Μέση Ανατολή και αν υπάρξει κάποια αναδιάταξη ίσως να έχουν σειρά τα Βαλκάνια», τονίζει ο Γιάννης Ραχιώτης.

Την ανάγκη της μη παράδοσης της χώρας μας στα αμερικανικά συμφέροντα εκφράζει στο Sputnik, o Τριαντάφυλλος Φωτιάδης, Αντιπλοίαρχος του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού εν αποστρατεία.

«Η κυβέρνηση δεν πρέπει να υποκύψει στην αμερικανική πίεση για το πλοίο. Ωστόσο, οι ενδείξεις είναι αντίθετες, υπό την έννοια ότι θα συμπλέουμε πάλι με την πολιτική των Αμερικανών. Η ουσία είναι ότι δεν θα έπρεπε να είμαστε στους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ. Αυτό είναι το κυρίαρχο ζήτημα», λέει χαρακτηριστικά.

Σύγκρουση συμφερόντων ΗΠΑ - ΕΕ

Η Ουάσινγκτον αντέδρασε στην απελευθέρωση του πλοίου, καθώς τόνισε πως το δεξαμενόπλοιο είναι όργανο των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν, τους οποίους έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση.

«Όλα ξεκινούν από την πρωτοφανή αντίδραση των ΗΠΑ να θεωρήσουν ως τρομοκρατική οργάνωση έναν στρατό κράτους. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ. Παραβαίνει τη λογική την οποία γνωρίζαμε έως τώρα. Βεβαίως, ζούμε σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο», επισημαίνει η Μαίρη Μπόση.

«Οι Αμερικανοί κατά πάγια τακτική ονομάζουν τρομοκράτες οποιονδήποτε ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Ονομάζουν τρομοκράτες όσους για παράδειγμα μπουκάρουν σε ένα τάνκερ στον Περσικό, αλλά βγάζουν τους εαυτούς τους απ' έξω στην έννοια της τρομοκρατίας», συμπληρώνει ο Τριαντάφυλλος Φωτιάδης.

Την άποψη ότι υπάρχει μια σύγκρουση συμφερόντων ΗΠΑ- ΕΕ, εκφράζει στο Sputnik ο Διεθνολόγος - στρατηγικός αναλυτής Θανάσης Δρούγος.

«Αυτό που παρατηρούμε είναι μια σύγκρουση συμφερόντων επί των κυρώσεων. Αλλιώς αντιλαμβάνονται οι ΗΠΑ και διαφορετικά η Ευρώπη τις κυρώσεις. Οι μεν εστιάζουν απέναντι στο Ιράν και οι δε στις κυρώσεις απέναντι στη Συρία. Οι Αμερικανοί το εμπλέκουν στην απόφαση Τραμπ της 8ης Απριλίου του 2019 που καθιστούν τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, τρομοκρατική οργάνωση. Δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο. Οι Βρετανοί πονηρά έδιωξαν το ζήτημα από τα χέρια τους, αν και η νέα κυβέρνηση είναι φιλοαμερικανική», τονίζει χαρακτηριστικά.

«Ανησυχητική είναι και η ανακοίνωση Πομπέο που δεν αναφέρεται μόνο στην Ελλάδα και στην Καλαμάτα αν τυχόν ελλιμενιστεί το πλοίο εδώ. Αν πιάσει δηλαδή Ιταλία Λιβύη ή Κύπρο πάλι θα αποτελέσει πρόβλημα για τους Αμερικανούς. Είναι λεπτεπίλεπτοι οι διπλωματικοί χειρισμοί που πρέπει να ακολουθηθούν. Είδα νωρίτερα ότι το πλοίο είναι πάνω από το τη Αλγερία, 4-6 μέρες πριν φτάσει στη χώρα μας», προσθέτει ο Θ. Δρούγος.

Την ίδια στιγμή, εκφράζει την ανησυχία του για μια σειρά εξελίξεων με αφορμή το δεξαμενόπλοιο.

«Επειδή παρακολουθώ πολύ τον Κόλπο των πετρελαίων, τις ισραηλινές επιθέσεις και ότι ο Νετανιάχου, καθώς πλησιάζουν και οι εκλογές, το παίζει ακόμα πιο σκληρός, βλέπω μια ιδιαίτερα τεταμένη κατάσταση με κοινό παρονομαστή τη Μέση Ανατολή. Η ανησυχία μου είναι μήπως ενταθεί η κατάσταση, αν πραγματοποιήσουν καταδρομική επιδρομήκατά του πλοίου, οι ΗΠΑ. Τότε, προφανώς, τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Είναι γρίφος και προς τα πού οδηγείται το πλοίο. Οπότε, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να δημιουργηθεί κάτι. Όλα είναι στο τραπέζι. Το Ιράν με τη σειρά του μπορεί να πλήξει αμερικανικά συμφέροντα είτε στο Λίβανο ή στη Σαουδική Αραβία», επισημαίνει ο κ. Δρούγος.

«Θα υπάρξει σίγουρη σύγκρουση ΕΕ- ΗΠΑ για το ζήτημα του πλοίου. Συνήθως επιλύονται υπέρ των Αμερικανών τέτοιες διαφορές καθώς υπάρχει ο έλεγχός τους μέσω του ΝΑΤΟ. Άλλο το τι λένε βέβαια οι Αμερικανοί και άλλο το τι μπορούν να κάνουν καθώς δεν ξέρουμε τι θα κάνουν τελικά απέναντι στο πλοίο, αν θα το κατασχέσουν, προσθέτει ο Γ. Ραχιώτης.

«Μερικές φορές οι Αμερικανοί λειτουργούν αυτόνομα, άλλες φορές υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει, αλλά είμαστε μεταξύ σφύρας και άκμονος, από τη μια μεριά το ευρωπαϊκό δίκαιο και από την άλλη το ΝΑΤΟικό δίκαιο» τονίζει ο Τ. Φωτιάδης.

Μπορεί να πλήξει ελληνικά συμφέροντα το Ιράν, αν υποκύψουν οι Έλληνες στις αμερικανικές πιέσεις;

«Υπάρχουν πλοία ελληνικών συμφερόντων που μπορούν να πληγούν στον Περσικό Κόλπο, αν το Ιράν το αποφάσιζε. Ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να γίνει, γιατί και η διπλωματική εκπροσώπηση της χώρας μέσω του Ιρανού Πρέσβη, μόνο θετικά μηνύματα στέλνει για τη συνεργασία των δύο χωρών. Το Ιράν, άλλωστε, έχει μεγαλύτερα προβλήματα με άλλη κράτη του Κόλπου, στα οποία θα μπορούσε να επιτεθεί», αναφέρει ο Θ. Δρούγος.

«Δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αντιποίνων γιατί είναι πολύ περιορισμένος ο αριθμός των ελληνικών πλοίων στον Περσικό Κόλπο. Δε υπάρχουν πλέον σημαντικές εμπορικές σχέσεις της Ελλάδας με το Ιράν, καθότι ευθυγραμμίστηκε ατύπως με τις ΗΠΑ στο εμπάργκο στο Ιράν, διακόπτοντας πετρελαϊκές τις σχέσεις με το Ιράν αν και η χώρα μας είχε εξαιρεθεί από την πρώτη φάση του εμπάργκο», επισημαίνει από την πλευρά του ο Γιάννης Ραχιώτης.

Πέρυσι, οι ΗΠΑ αποχώρησαν από την διεθνή πυρηνική συμφωνία με το Ιράν του 2015 και επέβαλαν κυρώσεις στην Τεχεράνη, κάτι που επιδείνωσε σημαντικά τις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών.

Ο πραγματικός αμερικανικός στόχος

Στόχος των ΗΠΑ ο ναυτικός αποκλεισμός στη Συρία, ο πλήρης έλεγχος της ναυσιπλοΐας αλλά και της Ρωσίας, τονίζει ο Γιάννης Ραχιώτης.

«Οι κυρώσεις των Αμερικανών στο Ιράν είναι απολύτως παράνομες καθότι οι ΗΠΑ είναι αυτές που δεν τήρησαν τη συμφωνία που είχαν συνάψει με το Ιράν. Από την άλλη πλευρά, δια τις νομικής οδού, αυτό που επικαλέστηκαν οι Βρετανοί, δεν είναι οι αμερικανικές κυρώσεις, αλλά οι κυρώσεις που έχουν επιβάλλει οι Ευρωπαίοι στη Συρία. Το εμπάργκο πετρελαίου που χτυπάει απευθείας τη Συρία. Τα επιτυχημένα αντίμετρα μέτρα του Ιράν στον Περσικό Κόλπο φαίνεται ότι έλυσαν σε κάποιο βαθμό το ζήτημα. Ωστόσο, παραμένει το ζήτημα της ναυσιπλοΐας. Μπορεί να υπάρχει το ζήτημα εμπορικής ναυσιπλοΐας στη Μεσόγειο; Ίσως, μόνο η Ρωσία μπορεί να το εγγυηθεί αυτό ως χώρα που έχει τη δύναμη. Εν ολίγοις, εκεί που κατατείνουν οι αμερικανικές ενέργειες είναι ο ναυτικός αποκλεισμός στη Συρία. Τυπική πολεμική ενέργεια. Για να ανατρέξουμε ιστορικά και η Ελλάδα το έχει υποστεί αυτό τρεις φορές στο παρελθόν και οδήγησε σε κατοχή τον πόλεών της από τις δυτικές δυνάμεις», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Όλα γίνονται αυτή τη στιγμή για να σφίξουν τον κλοιό γύρω από τη Ρωσία, ώστε να μην έχει πρόσβαση στη Μεσόγειο. Δεν πρέπει να εμπλακούμε εμείς σε αυτό. Οι Αμερικανοί, μάλιστα, έχουν ζητήσει συνδρομή για τον Περσικό Κόλπο. Η Ελλάδα δεν πρέπει να πάει εκεί, θα μπλέξει σε μεγάλες περιπέτειες από όπου θα είναι δύσκολο να απεμπλακεί», λέει, τέλος, ο Τ. Φωτιάδης.