Μια πλασμένη ιστορία, μια τεχνητά καμωμένη διήγηση ξεκινά πάντοτε με την πρόταση, "Μία φορά και έναν καιρό". Ακόμη, όμως, και αν αυτή η εισαγωγή προϋποθέτει ταξίδι σε έναν κόσμο εξωπραγματικό, τα παραμύθια στην πραγματικότητα, αφηγούνται την παιδική ηλικία ενός παιδιού ή και τη ζωή ενός ενήλικα.
Ρωτώντας ένα παιδί σήμερα, εάν θα προτιμούσε να διαβάσει ένα παραμύθι ή να παίξει ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, θα απαντούσε χωρίς σκέψη, το δεύτερο. Τι απέγιναν η Κοκκινοσκουφίτσα με την αφέλειά της, η Σταχτοπούτα με το γυάλινο γοβάκι, ο Τζακ και η Φασολιά του, όλα εκείνα τα πλάσματα που εξάπτουν τη φαντασία μας; Ο κόσμος της τεχνολογίας κερδίζει, σήμερα, τον κόσμο του παραμυθιού, χωρίς να του αφήνει πολλά περιθώρια.
Συμβολικές μορφές και αρχέτυπες εικόνες είναι ικανές να συμβολίσουν την περίοδο που περνά κάθε παιδί μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωση. Πολλά παιδιά δεν το γνωρίζουν, ενδεχομένως και πολλοί ενήλικες, ότι τα παραμύθια είναι ευεργετικά.
Ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, διαπίστωσε ότι τα παιδιά που "καληνυχτίζουν" τη μέρα με ένα παραμύθι, έχουν καλύτερη αντίληψη της γλώσσας. Η δεκάλεπτη ανάγνωση μίας ιστορίας πριν από τον ύπνο, ενισχύει τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών, ενώ παράλληλα ενεργοποιεί τη μνήμη και τη φαντασία. Τα προφορικά ερεθίσματα δημιουργούν αστραπιαία αντίληψη που στηρίζεται σε έννοιες, εικόνες και σκέψεις.
Η φαντασία δεν αποτελεί χάρισμα, γεννιέται από τα πρώτα παραμύθια που ακούμε όταν είμαστε μικροί, και καλλιεργείται από απλά ερεθίσματα της καθημερινότητας. Αυτή η "νοητική αναπαράσταση" είναι μια φυσική ιδιότητα που μας βοηθά να κάνουμε σταδιακά, παρομοιώσεις και μεταφορές.
Οι αλλαγές που θέλει να κάνει ένα παιδί σε κάποιο παραμύθι ή η έντονη προσκόλλησή του σε μία ιστορία μαρτυρούν στοιχεία για τον ψυχικό του κόσμο. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί σχολιάζει ότι οι "κακοί" είναι ισχυρότεροι από κάθε άλλη μορφή, τότε μάλλον προδίδει εσωτερικές ανασφάλειες ως προς την συνύπαρξή του με άλλα παιδάκια ή αδέλφια.
Η κακιά μάγισσα παραπέμπει πιθανότατα, σε μία απειλητική μητέρα, ο δράκος σε έναν αυταρχικό πατέρα, ο γέρος σοφός μπορεί να δηλώνει το πρότυπο ενός καλού παππού. Το "τέρας" που πρωταγωνιστεί σε ένα παραμύθι μπορεί να συμβολίζει έναν χαρακτήρα από την πραγματική ζωή που είναι απειλητικός προς το παιδί. Μέσα από το παραμύθι και τη φαντασία το παιδί αποκτά την δυνατότητα να παλέψει με το "τέρας" και να το νικήσει.
Τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να ταυτιστούν με τον πιο αδικημένο ήρωα, τον ομορφότερο, τον πλουσιότερο ή τον φτωχότερο και να φανταστούν ό,τι θέλουν, χωρίς να απειλούνται από το εξωτερικό περιβάλλον. Ένα παιδί μπορεί να παρηγορηθεί από τα τεχνάσματα του "Τζακ στη Φασολιά", την μεταμόρφωση της "Σταχτοπούτας", την περιπέτεια της "Κοκκινοσκουφίτσας".
Κάθε σκηνή μπορεί να κρύβει και ένα νόημα ζωής, μία αλήθεια κρυμμένη στο υποσυνείδητο. Ακόμη, το παιδί ενδέχεται να ταυτίσει την ζωή του με το τέλος μιας ιστορίας και να θελήσει να αλλάξει την πλοκή. Το παιδί μπορεί να είναι και να κάνει ό,τι θέλει μέσα σε ένα παραμύθι.
Όπως στην περίπτωση που τα παραμύθια είναι λίγο πιο σκοτεινά, ο ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουίνικοτ θα υποστήριζε ότι μέσω αυτών δημιουργείται ένα μεταβατικό τοπίο που δεν είναι ολοκληρωτικό προϊόν της φαντασίας του παιδιού αλλά ούτε και αποκλειστικά προϊόν της πραγματικότητας. Είναι ένα τοπίο στο οποίο μπορεί να λάβει χώρα ένας συναισθηματικός πειραματισμός χωρίς την απειλή πραγματικών συγκυριών.
Σχόλιο: Οι περιπέτεις σε όλα τα παραμύθια αποκαλύπτουν το αρχέτυπο ταξίδι του ήρωα/ηρωίδας, όπως το απεκάλεσε ο Τζόζεφ Κάμπελ στο βιβλίο του, Ο Ήρωας με τα Χίλια Πρόσωπα: