bacon & eggs
Μάλλον όλοι μας είμαστε εξοικειωμένοι με την ιδέα πως τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης προκαλούν καρδιακές παθήσεις. Η αντίληψη γι' αυτό είναι πως τα ψηλά επίπεδα χοληστερίνης προκαλούν λιπαρά αποθέματα στο εσωτερικό των αρτηριών γύρω από την καρδία. Εάν ένα ή περισσότερα από τα αγγεία μπλοκαριστούν εντελώς, ο καρδιακός μυς στερείται αιμάτωση, και αν αυτό συνεχιστεί, το μέρος της καρδίας που έχει μπλοκαριστεί θα απονεκρωθεί. Αυτό είναι που λέμε καρδιακή προσβολή, και ο τεχνικός όρος του είναι 'έμφραγμα του μυοκαρδίου'.

Η στένωση των αρτηριών δεν συμβαίνει μόνο στην περιοχής της καρδιάς. Μπορεί να συμβεί επίσης και σε άλλα αγγεία, συμπεριλαμβανομένων αυτών που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο. Το μπλοκάρισμα των αγγείων εδώ μπορεί να προκαλέσει το γνωστό εγκεφαλικό. Ωστόσο, μια μικρή ομάδα εγκεφαλικών δεν προκαλείται από απόφραξη των αγγείων, αλλά από αιμορραγία. Αυτά τα δύο είδη εγκεφαλικών ονομάζονται 'ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο' και 'αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο', αντίστοιχα.

Κατά κάποιο τρόπο, μπορούμε να δούμε τα ισχαιμικά εγκεφαλικά σαν την 'καρδιακή προσβολή του μυαλού'. Έτσι, μπορούμε να περιμένουμε να υπάρχει μια τόσο δυνατή σχέση μεταξύ επιπέδων χοληστερίνης και κίνδυνο για εγκεφαλικό όσο λέγεται πως υπάρχει μεταξύ επιπέδων χοληστερίνης και καρδιακής προσβολής. Στην πραγματικότητα, προηγούμενες έρευνες διαπίστωσαν μια πολύ αδύναμη μέχρι και μη υπαρκτή σχέση μεταξύ των επιπέδων χοληστερίνης και των εγκεφαλικών [1, 2]. Επομένως, ο υπαινιγμός εδώ είναι πως η χοληστερίνη δεν προκαλεί εγκεφαλικά. Στην οποία περίπτωση, δεν είναι πιθανό να προκαλέσει ούτε καρδιακές προσβολές.

Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν πως η έλλειψη σχέσης μεταξύ επιπέδων χοληστερίνης και εγκεφαλικών υπάρχει γιατί οι έρευνες συγκατέλεξαν αιμορραγικά εγκεφαλικά μαζί με τα ισχαιμικά στις αναλύσεις τους. Η ιδέα εδώ είναι πως η χοληστερίνη προκαλεί όντως ισχαιμικά εγκεφαλικά, αλλά τα αποτελέσματα κρύβονται πίσω από την συμπερίληψη των αιμορραγικών εγκεφαλικών που είναι απίθανο να σχετίζονται με την χοληστερίνη.

Τώρα μια νέα έρευνα έχει δημοσιευθεί όμως, που θέτει υπό σοβαρές αμφιβολίες αυτή τη θεωρία. Θέτει επίσης σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την καθιερωμένη συμβουλή πως η διατροφή μας πρέπει να περιέχει λίγα λίπη και πολλούς υδατάνθρακες.

Η εν λόγω μελέτη δημοσιεύτηκε στις αρχές αυτού του μήνα στο περιοδικό Annals of Neurology [3]. Σε αυτή την μελέτη, περίπου 14,000 άντρες και γυναίκες παρακολουθήθηκαν για περισσότερα από 30 χρόνια. Αναλύθηκε η σχέση μεταξύ επιπέδων χοληστερίνης και κίνδυνο για εγκεφαλικό. Η ανάλυσης περιορίστηκε μόνο στα ισχαιμικά εγκεφαλικά (οπότε και δεν υπάρχει κίνδυνος πως τα αιμορραγικά εγκεφαλικά θα αλλοιώσουν τα αποτελέσματα).

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως:
  1. δεν υπάρχει καμιά σχέση στις γυναίκες
  2. δεν υπάρχει κίνδυνος για εγκεφαλικά στους άντρες εκτός κι αν τα επίπεδα χοληστερίνης είναι εξαιρετικά αυξημένα ((9.0 mmol/l ή περισσότερα - που ισοδυναμούν με 348 mg/dl ή περισσότερα)
Με άλλα λόγια, συνολικά, υπάρχει λίγη ή καθόλου σχέση μεταξύ επιπέδων χοληστερίνης και κίνδυνο για ισχαιμικό εγκεφαλικό. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν πως η χοληστερίνη παίζει πολύ μικρό έως και καθόλου αιτιολογικό ρόλο στην ανάπτυξη των ισχαιμικών εγκεφαλικών.

Αυτή η μελέτη ανάλυσε επίσης τη σχέση μεταξύ επιπέδων λιπιδίων του αίματος, γνωστά ως τριγλυκερίδια, και τον κίνδυνο για εγκεφαλικό. Το αποτέλεσμα; Όσο υψηλότερα τα επίπεδα τριγλυκερίδιων, τόσο υψηλότερος είναι και ο κίνδυνος για εγκεφαλικό. Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος για εγκεφαλικό είναι πολύ πιο στενά συνδεδεμένος με τα επίπεδα τριγλυκερίδιων παρά με τα επίπεδα χοληστερίνης.

Από μια λεγόμενη 'επιδημιολογική' μελέτη αυτής της φύσης δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν τα τριγλυκερίδια προκαλούν ισχαιμικά εγκεφαλικά, ή απλώς σχετίζονται με την αύξηση κινδύνου αυτής της πάθησης. Εντούτοις, αξίζει να λάβουμε υπόψη πως προηγούμενες αποδείξεις συνδέουν τα τριγλυκερίδια με αυξημένο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά [4].

Τι είναι όμως τα τριγλυκερίδια και από πού προέρχονται; Το τριγλυκερίδιο είναι μορφή λίπους που χρησιμοποιείται για να μεταφέρει λίπη στο αίμα. Τα τριγλυκερίδια είναι επίσης η μορφή λίπους που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση λίπους στον λιπώδη ιστό μας και αλλού. Τα τριγλυκερίδια στο αίμα κατασκευάζονται στο συκώτι. Το κύριο κίνητρο για την κατασκευή τους από το συκώτι δεν είναι το λίπος, αλλά οι υδατάνθρακες (ζάχαρη και άμυλο).

Είναι ευρέως γνωστό πως αν τα άτομα προσαρμόσουν την διατροφή τους ώστε να περιέχει λιγότερο λίπος και περισσότερους υδατάνθρακες (όπως συχνά ενθαρρύνονται να κάνουν), τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων αυξάνονται. Εν συντομία, φαίνεται πως η καθιερωμένη διατροφική συμβουλή προκαλεί αλλαγές στο κυκλοφορικό μας σύστημα που σχετίζονται με την αύξηση κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η ιδέα πως πρέπει να αποβάλουμε τα κορεσμένα λίπη από τη διατροφή μας και να τα αντικαταστήσουμε με υδατάνθρακες βασίζεται στην πεποίθηση πως τα κορεσμένα λίπη βλάπτουν την καρδιά και την κυκλοφορία και πως οι υδατάνθρακες δεν βλάπτουν. Δεν θα ήμουν και πολύ σίγουρος γι' αυτό.

Παραπεμπτικά:

1. Cholesterol, diastolic blood pressure, and stroke: 13,000 strokes in 450,000 people in 45 prospective cohorts. Prospective studies collaboration. Lancet 1995;346 (8991-8992):1647-53.

2. Imamura T, et al. LDL cholesterol and the development of stroke subtypes and coronary heart disease in a general Japanese population: the Hisayama study. Stroke 2009;40(2):382-8

3. Varbo A, et al. Nonfasting triglycerides, cholesterol, and ischemic stroke in the general population. Annals of Neurology. Article first published online: 18 FEB 2011

4. Kannel WB, et al. Triglycerides as vascular risk factors: new epidemiologic insights. Curr Opin Cardiol. 2009 Jul;24(4):345-50.