κουνούπια
Τα πρώτα μεταλλαγμένα κουνούπια αφέθηκαν ελεύθερα στο Juazeiro της Βραζιλίας την περασμένη άνοιξη. Η τοποθεσία αποτελεί το επίκεντρο της περιοχής που έχουν εντοπιστεί τα περισσότερα κρούσματα του ιού Ζίκα.
Το επίκεντρο της διάδοσης του ιού Ζίκα που «θερίζει» τη Βραζιλία συμπίπτει με τοποθεσία που αφέθηκαν ελεύθερα γενετικά μεταλλαγμένα κουνούπια. Η απελευθέρωση των κουνουπιών στόχευε κυρίως στην καταπολέμηση του δάγκειου πυρετού που διαδίδεται από αυτά, όπως και ο ιός Ζίκα. Η ξαφνική εξάπλωση του τελευταίου υποδεικνύει ότι μάλλον κάτι πήγε στραβά.

Ο ιός επηρεάζει κυρίως την ανάπτυξη του εγκεφάλου των εμβρύων κατά την εγκυμοσύνη, η διάδοση του είναι ραγδαία και δεν υπάρχει θεραπεία. Κρούσματα έχουν εντοπιστεί σε πολλές λατινοαμερικανικές χώρες και στη Φλόριντα των ΗΠΑ, ενώ ένας Άγγλος βιολόγος ανέφερε ότι βρήκε κουνούπια του εν λόγω είδους (Aeges aegypti) στην νότια Αγγλία.

Η μέθοδος της Oxitec

Η βρετανική εταιρεία Oxitec έχει αναπτύξει μέθοδο παραγωγής μεταλλαγμένων αρσενικών κουνουπιών, τα οποία χρειάζονται το αντιβιοτικό τετρακυκλίνη για να επιβιώσουν μέχρι την ενήλικη φάση του εντόμου και να συμμετάσχουν στην αναπαραγωγή του είδους. Όταν τα μεταλλαγμένα αρσενικά ζευγαρώσουν με θηλυκά, οι προνύμφες που γεννιούνται δεν μπορούν να επιζήσουν χωρίς το αντιβιοτικό. Έρευνες έχουν δείξει ότι με αυτόν τον τρόπο ο πληθυσμός των κουνουπιών μπορεί να ελαττωθεί μέχρι 90%.

Η διάδοση του δάγκειου πυρετού και άλλων ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια θα μπορούσε να ελαττωθεί σημαντικά με μια μεγάλη μείωση του αριθμού των εντόμων. Η πρώτη «φάρμα» παραγωγής των εν λόγω κουνουπιών άνοιξε στη Βραζιλία το 2012, με στόχο την παραγωγή εκατομμυρίων εντόμων κάθε μήνα. Τα πρώτα μεταλλαγμένα κουνούπια αφέθηκαν ελεύθερα στο Juazeiro της Βραζιλίας την περασμένη άνοιξη. Η τοποθεσία αποτελεί το επίκεντρο της περιοχής που έχουν εντοπιστεί τα περισσότερα κρούσματα του ιού Ζίκα.

Οδηγίες της εταιρείας Oxitec από το 2012 για την αποφυγή της απορρόφησης τετρακυκλίνης από προνύμφες κουνουπιών στα εργαστήρια χτυπάνε καμπανάκια. Ένας μη αμελητέος αριθμός προνυμφών των μεταλλαγμένων κουνουπιών που είχαν εκτραφεί με γατοτροφές επιβίωνε. Ο λόγος ήταν ότι οι γατοτροφές περιείχαν κοτόπουλα, τα οποία είχαν με τη σειρά τους εκτραφεί με ζωοτροφές που περιείχαν τετρακυκλίνη.

Η σύμπτωση

Το ερώτημα είναι εάν οι προνύμφες των μεταλλαγμένων κουνουπιών που αφέθηκαν ελεύθερα απορροφούν αντιβιοτικά, για παράδειγμα από περιττώματα ή πτώματα ζώων. Σε αυτήν την περίπτωση, η απελευθέρωση των μεταλλαγμένων κουνουπιών μπορεί να αυξήσει αντί να μειώσει τον πληθυσμό τους. Ας σημειωθεί ότι η Βραζιλία κατέχει την τρίτη θέση στον κόσμο στην κατανάλωση τετρακυκλίνης για κτηνοτροφική χρήση.

Οι καιρικές συνθήκες στη Βραζιλία φέτος λόγω του φαινομένου Ελ Νίνιο μπορεί να συνέβαλαν εν μέρει στην αύξηση του αριθμού των κουνουπιών. Όμως η ταύτιση του επικέντρου των κρουσμάτων του ιού Ζίκα με την τοποθεσία που αφέθηκαν ελεύθερα τα γενετικά μεταλλαγμένα κουνούπια αποτελεί μια πολύ ύποπτη σύμπτωση.