κετογονική διατροφή
Ο αυτισμός είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα νευροαναπτυξιακών διαταραχών και ο αυτισμός αποτελεί ένα κομμάτι από αυτές. Άλλες γνωστές διαταραχές που ανήκουν σε αυτό το φάσμα είναι το σύνδρομο Asperger, το σύνδρομο Rett, η άτυπη αυτιστική διαταραχή και η Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή. Ο αυτισμός μπορεί να διαγνωστεί σε πρώιμη παιδική ηλικία ή να εμφανιστεί καθυστερημένα σε ένα παιδί με φυσιολογική ανάπτυξη. Δυστυχώς, για την ώρα δεν υπάρχει κάποια επιτυχημένη θεραπεία, και για το λόγο αυτό η αγωγή που ακολουθούν τα άτομα με αυτισμό συνίσταται κυρίως στην αντιμετώπιση και απάλυνση των συμπτωμάτων. Σε αυτό το επίπεδο έχει λόγο και η διατροφή, εκτός από τα φάρμακα. Υπάρχουν πολλές έρευνες για το πως η διατροφή επηρεάζει την πορεία της νόσου, και αρκετά είδη διατροφών που δίνουν πολύ θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπισή της. Μερικές από τις πιο γνωστές είναι η Δίαιτα Ελεύθερης Γλουτένης και Καζεΐνης, η Δίαιτα Feingold, η Δίαιτα Συγκεκριμένης ποσότητας Υδατανθράκων κ.ά. Σήμερα, θα μιλήσουμε για την Κετογονική Διατροφή. Τα χαρακτηριστικά της Κετογονικής Δίαιτας είναι η μεγάλη περιεκτικότητα λιπαρών, η επαρκής περιεκτικότητα πρωτεϊνών και η μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων.

Παρ΄όλο που το τελευταίο καιρό κερδίζει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του ιατρικού κόσμου, η διατροφή αυτή είναι πολύ παλιά - πρωτοεμφανίστηκε γύρω στα 1900. Αργότερα ξεχάστηκε και τον τελευταίο καιρό ξανάρθε στο προσκήνιο, κυρίως για την αντιμετώπιση της επιληψίας. Τα θετικά αποτελέσματά της, όμως, και στον αυτισμό γίνονται όλο και περισσότερο γνωστά και για το λόγο αυτό την καθιστούν σε ένα από τα σημαντικότερα "εργαλεία" στα χέρια των γιατρών για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου. Το σχήμα περιεκτικότητας των θερμιδογόνων συστατικών που αναφέρθηκε παραπάνω, είναι και ο κορμός της επιτυχίας της Διατροφής αυτής. Βασίζεται στην παρατήρηση που είχαν κάνει επιστήμονες το 1920, ότι η παρατεταμένη νηστεία του ασθενούς μείωνε τις επιληπτικές κρίσεις. Και το σχήμα αυτό της κετογονικής διατροφής : αυξημένα λίπη - επαρκή ποσότητα πρωτεϊνών - μειωμένοι υδατάνθρακες, προσομοιάζει στις βιοχημικές μεταβολές που συμβαίνουν στον οργανισμό κατά την παρατεταμένη νηστεία.

Όταν το λίπος καταβολίζεται στον οργανισμό, παράγει κάποιες ουσίες που ονομάζονται "κετόνες" ή "οξόνες". Οι ουσίες αυτές είναι που επιδρούν θετικά στον οργανισμό, ώστε να περιοριστούν οι επιληπτικές κρίσεις. Ο μηχανισμός που επιτυγχάνεται αυτό, δεν είναι ακόμη και σήμερα πλήρως κατανοητός και γνωστός. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι εξίσου θετικά και σε άτομα που πάσχουν από αυτισμό. Στην ουσία, αν περιορίσουμε την πρόσληψη των υδατανθράκων, ο οργανισμός μας δεν έχει επαρκή ποσότητα γλυκόζης για να καταβολίσει και έτσι αναγκάζεται σε ατελή καύση του λίπους, ώστε να παράξει ενέργεια. Η ατελής αυτή καύση δίνει τα κετογονικά προϊόντα που χρειαζόμαστε. Ακολουθώντας, λοιπόν, αυτό το διατροφικό σχήμα, ευνοούμε την αυξημένη παραγωγή των κετονών, που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κάθε νόσου.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της διατροφής αυτής είναι και ο σωστός προσδιορισμός των θερμίδων, ώστε το άτομο που θα την ακολουθήσει να επιτύχει την σταθεροποίηση του βάρους του σε ιδανικά επίπεδα. Αν δηλαδή έχουμε να κάνουμε με ένα παχύσαρκο παιδί, κρίνεται απαραίτητο η διατροφή να είναι υποθερμιδική, ώστε να χαθεί το περιττό βάρος. Από τις θερμίδες που θα υπολογίσει ο ειδικευμένος διατροφολόγος, θα πρέπει το 90 % να προέρχεται από λίπος. Οι πρωτεΐνες συνήθως υπολογίζονται με 1 γρ. / κιλό σωματικού βάρους και ό,τι απομένει καλύπτεται από τους υδατάνθρακες, ποσοστό πολύ μικρό, γεγονός που καθιστά τη διατροφή αυτή δύσκολη να ακολουθηθεί πολλές φορές από τον πάσχοντα.

Πολλοί γονείς βλέποντας τα γεύματα αναρωτιούνται μήπως τα παιδιά τους θα πεινάνε, καθώς οι μερίδες οπτικά είναι αρκετά μικρές. Όμως, είναι τόσο πλούσιες σε λίπος και θερμίδες που προκαλούν εύκολα κορεσμό και μειώνουν το αίσθημα της πείνας δραστικά. Η δυσκολία έγκειται στην προετοιμασία του γεύματος, που πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένο, μαγειρεμένο και με ακρίβεια υπολογισμένο και τις περισσότερες φορές είναι διαφορετικό το πρωί, το μεσημέρι και το βράδυ. Το άτομο, λοιπόν, που θα αναλάβει την ετοιμασία του θα πρέπει να είναι πολύ καλά ενημερωμένο, οργανωμένο και "οπλισμένο' με υπομονή.

Ένα άλλο σημείο, είναι ότι πολλές φορές - ιδιαίτερα στην περίπτωση του αυτισμού - η διατροφή αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται από λήψη κάποιων συμπληρωμάτων διατροφής όπως : βιταμίνη Α (βελτιώνει την όραση, αποκαθιστά τα προβλήματα ύπνου και ευνοεί την κοινωνική επαφή), βιταμίνη Β6 και Mg (βελτιώνουν το λόγο, επιδρούν θετικά στα προβλήματα ύπνου, μειώνουν την ευερεθιστότητα), βιταμίνη C (βελτιώνει τις κοινωνικές σχέσεις και τις συναισθηματικές αντιδράσεις, ενώ παράλληλα βελτιώνει την κατάσταση της υγείας), ω3 και ω6 λιπαρά οξέα (επιδρούν στον έλεγχο της συμπεριφοράς και ευνοούν τη μάθηση). Για να χορηγηθούν συμπληρώματα σε έναν ασθενή είναι απαραίτητο να προηγηθούν αιματολογικές εξετάσεις και να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η υπερδοσολογία των βιταμινών μπορεί να προκαλέσει αντίστοιχες ή και χειρότερες βλάβες στον οργανισμό από την ανεπάρκειά τους.

Εκείνο που πρέπει να τονίσουμε, είναι πως δεν θα πρέπει οι γονείς να παίρνουν πρωτοβουλίες από μόνοι τους και να ξεκινούν μία διατροφή αυτής της μορφής στα παιδιά τους. Ο γιατρός που επιβλέπει το παιδί είναι ο πλέον κατάλληλος για να αποφασίσει αν το αυτιστικό ή επιληπτικό παιδί μπορεί να ενταχθεί σε ένα τέτοιο πρόγραμμα σύμφωνα με την εξέλιξη του παιδιού, τα χαρακτηριστικά της νόσου που εμφανίζει, και, την φαρμακευτική αγωγή που τυχόν ακολουθεί. Αν εγκρίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει με τη καθοδήγηση ειδικευμένου διατροφολόγου και υπό στενή παρακολούθηση. Στόχος είναι η διατροφή να αντικαταστήσει τη φαρμακευτική αγωγή. Κάτι τέτοιο είναι πολλές φορές εφικτό, με αυστηρή τήρηση του διατροφικού προγράμματος. Αν τα συμπτώματα εξαλειφθούν ή καλύτερα όταν διαγνώσει ο γιατρός πως το παιδί είναι σε θέση να σταματήσει τη διατροφή, κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει ομαλά και σταδιακά. Δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά με αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό από τη διατροφή αυτή, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που παρατηρήθηκε αύξηση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα, από την αυξημένη ποσότητα λιπαρών, γεγονός όμως που αντιμετωπίζεται. Επίσης, έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις σχηματισμού λίθων στους νεφρούς. Το σημαντικό είναι πως πρόκειται για μία πολλά υποσχόμενη μη φαρμακευτική μέθοδο αντιμετώπισης του αυτισμού και άλλων παθήσεων, και, μας μένει να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, ώστε να επιτύχουμε ακόμη πιο θετικά και ελπιδοφόρα αποτελέσματα στο μέλλον...