Επιστήμη & ΤεχνολογίαS


Better Earth

Κλείνει η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική

τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική
Επιστήμονες απεικονίζονται στη φωτογραφία να μετράνε την ηλιακή ακτινοβολία στην Ανταρκτική (φωτ. αρχείου)
Η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική δείχνει σημάδια συρρίκνωσης, κατά κύριο λόγο χάρις στο Πρωτόκολλο του Μοντρεάλ του 1987, που απαγόρευσε τη χρήση χλωροφθορανθράκων (CFC) και παρόμοιων ουσιών.

Το στρώμα του όζοντος, μια περιοχή της στρατόσφαιρας της Γης που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας από τον Ήλιο, λειτουργεί ως φυσικό αντιηλιακό του πλανήτη, προστατεύοντας ανθρώπους, ζώα και φυτά από τη βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία.

Τη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες παρατήρησαν μια δραματική λέπτυνση του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική. Η ζημιά οφειλόταν κυρίως στα αέρια γνωστά ως χλωροφθοράνθρακες, τα οποία χρησιμοποιούνταν ευρέως σε μονάδες κλιματισμού, ψυγεία και χημικά σπρέι.

Σε μια προσπάθεια για την προστασία του στρώματος όζοντος, τα κράτη του πλανήτη συμφώνησαν τη σταδιακή κατάργηση των ουσιών που καταστρέφουν το όζον μέσω μιας διεθνούς συνθήκης που έγινε γνωστή ως το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ.

Τώρα, η συμφωνία αυτή φαίνεται πως στέφθηκε με επιτυχία, καθώς μια νέα μελέτη αποκάλυψε ότι το στρώμα του όζοντος στην Ανταρκτική δείχνει σημάδια ανάκαμψης.

Beaker

Έδωσαν ονόματα στα 4 νέα χημικά στοιχεία

πίνακας στοιχείων
Οι επιστήμονες πρότειναν ονόματα για τα τέσσερα νέα χημικά στοιχεία που έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια και προστέθηκαν στον Περιοδικό Πίνακα φέτος τον Ιανουάριο. Μέχρι τώρα τα στοιχεία αυτά αναφέρονταν μόνο με αριθμούς (113, 115, 117 και 118). Τα προτεινόμενα ονόματα για κάθε στοιχείο είναι: για το 113 νιχόνιο (Nh), για το 115 μοσκόβιο (Mc), για το 117 τενεσίνο (Ts) και για το 118 ογκάνεσον (Og).

Τα εν λόγω πολύ βαριά στοιχεία είναι τα πρώτα που προστίθενται στον Περιοδικό Πίνακα μετά το 2011 και συμπληρώνουν την έβδομη σειρά του. Θα υπάρξει πεντάμηνη διαβούλευση για τα προτεινόμενα ονόματα και, αν δεν υπάρχουν αντιρρήσεις, θα επικυρωθούν από τους αρμόδιους φορείς για την ονοματοδοσία, τις Διεθνείς Ενώσεις Καθαρής και Εφαρμοσμένης Χημείας και, αντίστοιχα, Φυσικής. Αναμένεται ότι έως το τέλος του 2016 η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί.

Και τα τέσσερα νέα στοιχεία έχουν συντεθεί από επιστήμονες μέσω «βομβαρδισμού» ατομικών πυρήνων και δεν υπάρχουν σε φυσική κατάσταση. Κανένα στοιχείο βαρύτερο από το ουράνιο (με 92 πρωτόνια και 146 νετρόνια) δεν έχει παρατηρηθεί εκτός εργαστηρίου εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα.

Σχόλιο: Τα τέσσερα νέα χημικά στοιχεία που προστέθηκαν στον περιοδικό πίνακα


Solar Flares

Οι ηλιακές καταιγίδες συνέβαλαν στην εμφάνιση της ζωής στη Γη

ηλιακή καταιγίδα
Πολλές αρχαίες θρησκείες λάτρευαν τον Ήλιο ως «πατέρα» και δημιουργό των πάντων: Ο «Θεός Ήλιος» και η «Μητέρα Γη» είναι ίσως οι παλαιότερες θεότητες της ανθρώπινης ιστορίας, και η λατρεία τους πηγάζει από τη στοιχειώδη κατανόηση της Φύσης από τους πρώτους ανθρώπους, που απέδιδαν αυτά που έβλεπαν, εκεί που τα έβλεπαν.

Μπορεί να βρισκόμαστε στο έτος 2016, και πολύ νερό να έχει κυλήσει στο αυλάκι από τότε, αλλά, όπως δείχνουν τα πράγματα, η σύγχρονη επιστημονική έρευνα κατά κάποιον τρόπο επιβεβαιώνει εκείνες τις αρχαίες θρησκείες. Σύμφωνα με επιστήμονες της NASA, οι ηλιακές καταιγίδες ίσως να ήταν τελικά το «κλειδί» για την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη μας.

Πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, ο ήλιος είχε τα 3/4 της σημερινής του φωτεινότητας, αλλά η επιφάνειά του ήταν υπερβολικά δραστήρια, με γιγαντιαίες εκρήξεις που εκτόξευαν τεράστιες ποσότητες ηλιακού υλικού και ακτινοβολίας στο Διάστημα. Αυτές οι εκρήξεις ίσως να παρείχαν την κρίσιμη, απαραίτητη ενέργεια που χρειάστηκε για να θερμανθεί η Γη, παρά την τότε «αδυναμία» του Ήλιου. Οι εκρήξεις αυτές επίσης ίσως να παρείχαν την ενέργεια που χρειάστηκε για τη «μεταμόρφωση» απλών σωματιδίων σε πολύπλοκα σωματίδια, όπως το RNA και το DNA, που είναι απαραίτητα για τη ζωή. Η σχετική έρευνα δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience στις 23 Μαΐου, από ομάδα επιστημόνων της NASA.

Η κατανόηση των συνθηκών που ήταν απαραίτητες για τη ζωή στον πλανήτη μας, μας βοηθά τόσο στην αναζήτηση της προέλευσης της ζωής στη Γη, όσο και στην αναζήτηση εξωγήινων μορφών ζωής σε άλλους πλανήτες. Μέχρι τώρα, ωστόσο, η πλήρης καταγραφή/ «χαρτογράφηση» της εξέλιξης της Γης ήταν δύσκολη, εξαιτίας του προαναφερθέντος δεδομένου: Το ότι ο νεαρός τότε Ήλιος δεν ήταν αρκετά λαμπρός για να θερμάνει τη Γη.

Σχόλιο: Νορβηγοί επιστήμονες: Υπάρχει συσχετισμός μεταξύ δραστηριότητας του ήλιου & διάρκειας ζωής


Christmas Tree

Τη νύχτα κοιμούνται και τα δέντρα

ύπνος δέντρο
O νυχτερινός ύπνος δεν αποτελεί προνόμιο μόνο του ζωικού βασιλείου. Μελέτη ερευνητών από την Αυστρία, την Φινλανδία και την Ουγγαρία έδειξε ότι ακόμα και τα δέντρα «κοιμούνται» κατά τις ώρες της συσκότισης.

Με τη βοήθεια σαρωτών λέιζερ, οι επιστήμονες μελέτησαν τις κινήσεις μεγάλων δέντρων με «ανάστημα» πάνω από 15 μέτρα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Είδαν λοιπόν, ότι μόλις πέσει το σκοτάδι χαλαρώνουν τα κλαδιά τους, ενώ τα επαναφέρουν στην αρχική τους θέση μόλις ο ήλιος σκαρφαλώσει στον ουρανό.

δέντρο ύπνος
Αριστερά, το δέντρο κατά την διάρκεια της νύχτας και δεξιά το ίδιο δέντρο κατά την διάρκεια της μέρας
Όνειρα γλυκά δάσος

Μελετώντας το μοτίβο του «ύπνου» τους είδαν ότι τα κλαδιά των δέντρων κατά τη διάρκεια της νύχτας πέφτουν κατά 10 εκατοστά. Προκειμένου να αποκλείσουν την επίδραση των καιρικών συνθηκών και της περιοχής όπου βρίσκονταν τα δέντρα (υψόμετρο κτλ.), οι μετρήσεις έγιναν σε δέντρα της Αυστρίας και της Φινλανδίας. Και οι δυο δοκιμές πραγματοποιήθηκαν υπό άρτιες καιρικές συνθήκες, χωρίς ανέμους ή υγρασία.

Παρατηρήθηκε ότι η πτώση των κλαδιών γινόταν σταδιακά, αγγίζοντας το κατώτερο σημείο περίπου δύο ώρες πριν από την ανατολή του ήλιου, ενώ επανέρχονταν στην αρχική τους θέση μέσα στο πρώτο δίωρο από την διάχυση του ηλιακού φωτός.

Blackbox

Μυστική συνάντηση 150 επιστημόνων στο Χάρβαρντ για τη δημιουργία ανθρώπινου γονιδιώματος προκαλεί ανησυχίες

DNA Χάρβαρντ
Κεκλεισμένων των θυρών συναντήθηκαν περίπου 150 επιστήμονες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, προκειμένου να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για τη δημιουργία εκ του μηδενός ενός συνθετικού ανθρωπίνου γονιδιώματος μέσα στα επόμενα χρόνια.

Το σχέδιο ήδη εγείρει κρίσιμα ζητήματα βιοηθικής, όπως κατά πόσο ανοίγει ο δρόμος για την μαζική δημιουργία ανθρώπων χωρίς γονείς και με χαρακτηριστικά «κατά παραγγελία» στο απώτερο -και όχι άμεσο- μέλλον.

Η συνάντηση έγινε την περασμένη Τρίτη στη Βοστώνη και διέρρευσε στον Τύπο μετά από μερικές μέρες, σύμφωνα με δημοσιεύματα των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και της «Ουάσιγκτον Ποστ». Από τους συμμετέχοντες επιστήμονες είχε ζητηθεί να μην έλθουν σε επαφή με δημοσιογράφους ή να στείλουν μηνύματα στο Twitter στη διάρκεια της μυστικής συνάντησης.

Όπως το βλέπουν οι ίδιοι οι επιστήμονες που συμμετείχαν, το σχέδιό τους είναι μια προέκταση του αρχικού Προγράμματος Ανθρωπίνου Γονιδιώματος (Human Genome Project-HGP), γι' αυτό η αρχική ονομασία της πρωτοβουλίας τους ήταν HPG2 και μετά άλλαξε σε HPG-Write. Στόχος τους είναι να προχωρήσουν πέρα από την «ανάγνωση» (αλληλούχιση) του γενετικού υλικού του ανθρώπου, στο να «γράψουν» (συνθέσουν) το δικό τους DNA με χημικό τρόπο, όπως παραδέχθηκε ένας από τους διοργανωτές της συνάντησης, ο καθηγητής γενετικής Τζορτζ Τσερτς της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ.

Σχόλιο: Έτοιμοι να κλωνοποιήσουν ανθρώπους ισχυρίζονται κινέζοι επιστήμονες


Blue Planet

Η κυματοειδής κίνηση του γήινου μανδύα αναπτύσσεται σε ρυθμούς ταχύτερους από αυτούς που πίστευαν οι γεωλόγοι

επιφάνεια γης
Την πρώτη παγκόσμια βάση παρατηρήσεων σχετικών με την κίνηση του μανδύα της Γης, του στρώματος πάχους περίπου 3.000 χιλιομέτρων, που βρίσκεται κάτω από τον γήινο φλοιό και πάνω από τον πυρήνα του πλανήτη μας συνέθεσαν επιστήμονες.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο γήινος μανδύας είναι πολύ διαφορετικός από αυτό που προσδοκούσαν οι γεωλόγοι τις τρεις τελευταίες δεκαετίες.

Η ερευνητική ομάδα από το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ εξέτασε περισσότερες από 2.000 σεισμικές μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα σημεία των ωκεανών της Γης με σκοπό να παρατηρήσει τι συμβαίνει κάτω από τον φλοιό της Γης και να κατανοήσει τη χαοτική φύση των δυνάμεων που αναπτύσσονται στον μανδύα: δυνάμεων που προκαλούν την κίνηση του φλοιού πάνω-κάτω σαν το παιδικό παιχνίδι γιο-γιο.

Στην κίνηση αυτή οφείλεται η ίδια η μορφολογία του πλανήτη μας, όπως ο σχηματισμός των ορεινών όγκων, η ηφαιστειακή δραστηριότητα και η σεισμική δραστηριότητα σε τοποθεσίες που βρίσκονται πάνω από τεκτονικές πλάκες.

Η κυματοειδής κίνηση του μανδύα αναπτύσσεται σε ρυθμούς ταχύτερους από αυτούς που πίστευαν οι γεωλόγοι. Τα ευρήματα της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Geoscience, έχουν αντίκτυπο σε διάφορους κλάδους και επιστημονικές κατευθύνσεις, όπως είναι η μελέτη της ωκεάνιας κυκλοφορίας και η κατανόηση της κλιματικής αλλαγής.

Better Earth

Νέα ανακάλυψη για την ατμόσφαιρα της Γης: Δεν ήταν τόσο πυκνή όσο πιστεύαμε

Η έως τώρα πεποίθηση ότι, στα νιάτα της, η Γη είχε πυκνότερη ατμόσφαιρα, αποδεικνύεται λανθασμένη. Επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Αυστραλία μελέτησαν φυσαλίδες αέρα παγιδευμένες σε πετρώματα ηλικίας 2.7 δισεκατομμυρίων ετών και συμπέραναν ότι εκείνη την εποχή ο αέρας ασκούσε το πολύ το ήμισυ της πίεσης που ασκεί σήμερα η ατμόσφαιρα πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη μας.
πετρώματα
© Roger Buick/University of WashingtonΟρισμένα από τα πετρώματα στα οποία κρύβονταν τα πολύτιμα και άγνωστα μέχρι σήμερα ατμοσφαιρικά μυστικά της Γης.
Τη νέα μελέτη πραγματοποίησαν ερευνητές του πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ και του πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας, με επικεφαλής και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση Nature Geoscience. Οι εκτιμήσεις των ερευνητών βασίζονται στην χρησιμοποίηση ως «παλαιοβαρομέτρου» των φυσαλίδων αέρα που παγιδεύθηκαν σε στερεοποιημένη βασαλτική λάβα στην περιοχή Πιλμπάρα της δυτικής Αυστραλίας. Με τον τρόπο αυτό, υπολογίσθηκε το βάρος, άρα και η πίεση, της ατμόσφαιρας πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Όλες οι μετρήσεις δείχνουν ότι η πίεση ήταν το 25% έως 50% της σημερινής, λίγο μεγαλύτερη από αυτήν πάνω από το όρος Έβερεστ.

Τα νέα ευρήματα ανατρέπουν την ευρέως αποδεκτή πεποίθηση πως η νεαρή Γη είχε πυκνότερη ατμόσφαιρα από ό,τι τώρα. Αυτή η ανακάλυψη οδηγεί επίσης σε νέες εκτιμήσεις για το ποιά και πόσα αέρια υπήρχαν στην αρχαία ατμόσφαιρα και πώς το κλίμα και η βιολογία τότε αλληλοεπηρέαζαν τον πλανήτη μας.

Bulb

Νευροεπιστήμονες δημιούργησαν χάρτη που δείχνει πώς αντιστοιχεί στον εγκέφαλο το λεξιλόγιό μας

λέξεις στον εγκέφαλο
© Alex Huth, UC BerkeleyΟ χάρτης που προβάλλει με έντονα χρώματα και σε πολλαπλές διαστάσεις πώς οργανώνεται η γλώσσα στις περιοχές του εγκεφάλου
Ένα από τα σημαντικότερα βήματα για την κατανόηση του εξαιρετικά περίπλοκου τρόπου με τον οποίο διαχειρίζεται τη σημασία των λέξεων και οργανώνει την γλώσσα ο εγκέφαλος μας έκαναν πρόσφατα επιστήμονες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, στο Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε με ακροατές που άκουγαν αφηγήσεις συγκεκριμένου περιεχομένου.

Μετά από χαρτογράφηση τεχνολογίας fMRI, που κατέγραψε τη ροή του αίματος και τη δραστηριότητα των νεύρων στον εγκέφαλο, κατέληξαν να συνθέσουν αυτό που σε απλουστευμένη προσέγγιση θα έλεγε κανείς «σημασιολογικό χάρτη». Αποκαλύπτεται έτσι ο τρόπος που ανταποκρίνεται ο εγκέφαλος στην σημασία των λέξεων. Αν και η διαδρομή έως τη μελλοντική ολοκλήρωση του εγχειρήματος αναμένεται να είναι μεγάλη, ήδη η αξία του έχει γίνει φανερή.

Μετά τη χαρτογράφηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, ο χάρτης προβάλλεται με έντονα χρώματα και σε πολλαπλές διαστάσεις στις περιοχές του εγκεφάλου που οργανώνουν τη γλώσσα. Ενα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα που περιγράφει το μέγεθος της επιτυχίας είναι η δυνατότητα να εντοπίζονται οι περιοχές που ανταποκρίνονται στο άκουσμα λέξεων με παρόμοια σημασία.

Galaxy

Το Σύμπαν διαστέλλεται πιο γρήγορα από ό,τι πιστεύαμε;

σύμπαν
H ταχύτητα με την οποία οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους δείχνει να αυξάνεται πιο γρήγορα από ό,τι είχε εκτιμηθεί
Αν οι τελευταίες παρατηρήσεις επιβεβαιωθούν από ανεξάρτητους ερευνητές, οι κοσμολόγοι θα πρέπει να επιστρέψουν στα θρανία: η ακριβέστερη μέχρι σήμερα μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος δίνει μια τιμή που δείχνει ασύμβατη με τις προβλέψεις.

Το Σύμπαν δείχνει να διαστέλλεται 8% ταχύτερα από το αναμενόμενο αναφέρει η ομάδα του Άνταμ Ρις στο Πανεπιστήμιο της Βαλτιμόρης στο Μέριλαντ.

«Νομίζω πως υπάρχει κάτι που δεν κατανοούμε στο κοσμολογικό μοντέλο» σχολιάζει ο ερευνητής στο δικτυακό τόπο του Nature.

Η μελέτη έχει υποβληθεί για δημοσίευση σε επιστημονική επιθεώρηση και είναι διαθέσιμη στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.

To 1998, o Ρις και άλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται, αντί να επιβραδύνεται λόγω της βαρύτητας όπως πίστευαν οι περισσότεροι μέχρι τότε.

Η επιτάχυνση πιστεύεται ευρέως ότι οφείλεται στη «σκοτεινή ενέργεια», μια δύναμη άγνωστης προέλευσης που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και κάνει τους γαλαξίες να απομακρύνονται μεταξύ τους με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα.

Η ταχύτητα διαστολής του Σύμπαντος σε οποιαδήποτε φάση της εξέλιξής του είναι δυνατό να εκτιμηθεί έμμεσα από τη λεγόμενη μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, ή CΜΒ, το απόφωτο μιας λάμψης που γέμισε τα πάντα όταν το Σύμπαν είχε ηλικία περίπου 380.000 ετών. Τα φωτόνια αυτής της λάμψης γεμίζουν ακόμα και σήμερα τον ουρανό στο φάσμα των μικροκυμάτων.

Σχόλιο: Το Σύμπαν μας είναι ένα ολόγραμμα;

Αστροφυσικοί δημιούργησαν τον πιο λεπτομερή χάρτη του σύμπαντος


Battery

Κυματική ενέργεια: Η νέα τεχνολογία που υπόσχεται θαύματα αλλά απειλεί τον θαλάσσιο κόσμο

Κυματική ενέργεια
Η αδιάλειπτη κίνηση των υδάτων του ωκεανού σημαίνει ότι, δυνητικά τουλάχιστον, η κυματική ενέργεια θα μπορούσε να είναι αποδοτικότερη από την ηλιακή ή την αιολική ενέργεια που « υποφέρουν » από τη διαλείπουσα φύση της παραγωγής τους
H κυματική ενέργεια αυτή τη στιγμή θεωρείται ως μια αναξιόπιστη τεχνολογία ανανεώσιμης ενέργειας με υψηλό κόστος ηλεκτροπαραγωγής και τεχνική αδυναμία κάλυψης ενεργειακών αναγκών σε μεγάλη κλίμακα.

Την κατάσταση αυτή φιλοδοξεί να αλλάξει η σουηδική εταιρεία με έναν σημειακό απορροφητή, κοινώς έναν σημαντήρα (buoy), που επιτυγχάνει εντυπωσιακά υψηλή αποδοτικότητα.

Ένας μόνο σημαντήρας έχει ισχύ 250 Κιλοβάτ μπορεί να παραγάγει ηλεκτρική ενέργεια επαρκή για την ηλεκτροδότηση 200 νοικοκυριών, οπότε οι δυνατότητες ενός ολόκληρου πάρκου είναι προφανείς.

Με πλάτος επτά μέτρα, ο σημειακός απορροφητής της CorPower είναι μικρότερος συγκριτικά με αντίστοιχες συσκευές.

Η τεχνολογία διακρίνεται σε τρία μέρη: ένα συρματόσχοινο πρόσδεσης που διατηρεί τον σημαντήρα σταθερό σε όρθια. Μια συσκευή με την ονομασία WaveSpring που ελέγχει την ταλάντωση του σημαντήρα όταν τον κινούν τα κύματα. Τέλος, έναν μηχανισμό μετάδοσης κίνησης που μετατρέπει την κινητική ενέργεια των κυμάτων σε ηλεκτρική ενέργεια.

Σχόλιο: Κοινές περιβαλλοντικές ανησυχίες που σχετίζονται με την εξέλιξη της θαλάσσιας ενέργειας περιλαμβάνουν:
  • Ο κίνδυνος να πληγούν από παλιρροϊκό πτερύγια τα θαλάσσια θηλαστικά και ψάρια
  • Οι επιπτώσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων και του υποθαλάσσιου θορύβου που εκπέμπεται από τη λειτουργία των θαλάσσιων συσκευών ενέργειας
  • Η φυσική παρουσία των έργων θαλάσσιας ενέργειας και η λειτουργία τους μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά των θαλάσσιων θηλαστικών, ψαριών, και θαλασσοπουλιών