Ένα θεαματικό ηλεκτρικό φαινόμενο ψηλά στην ατμόσφαιρα, το οποίο έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές μέχρι σήμερα, απαθανατίστηκε από το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS).

Στη διάρκεια δύο μεγάλων καταιγίδων πάνω από την αμερικανική ήπειρο, οι αστροναύτες του τροχιακού εργαστηρίου πρόλαβαν να φωτογραφήσουν δύο ηλεκτρικές εκκενώσεις γνωστές ως red sprites ή «κόκκινα ξωτικά» σε ελεύθερη απόδοση.

Σύνηθες το φαινόμενο, αλλά σπάνια αντιληπτό

Το φαινόμενο πιστεύεται ότι είναι σύνηθες, σπάνια όμως γίνεται αντιληπτό από το έδαφος, αφού διαρκεί μόνο 20 χιλιοστά του δευτερολέπτου και εκτυλίσσεται σε ύψος δεκάδων χιλιομέτρων.

Τα κόκκινα ξωτικά είναι ουσιαστικά ηλεκτρικές εκκενώσεις παρόμοιες με τους κεραυνούς. Εμφανίζονται συνήθως πάνω από μεγάλες καταιγίδες και πιστεύεται ότι προκαλούνται από τη συσσώρευση ηλεκτρικών φορτίων.

Πληροφορίες γύρω από τα αντικείμενα που «καταπίνουν» αποθηκεύουν οι μαύρες τρύπες, σύμφωνα με νέες δηλώσεις του διάσημου φυσικού, δρ Στίβεν Χόκινγκ, στο συνέδριο του Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (KTH) στη Στοκχόλμη, στην Σουηδία.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, οι πληροφορίες αυτές δεν φτάνουν καν στο εσωτερικό της μελανής οπής. Αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων, το αόρατο σύνορο το οποίο περιβάλλει κάθε μαύρη τρύπα στο Σύμπαν και εμποδίζει το φως να ξεφύγει.

«Η πληροφορία δεν αποθηκεύεται στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας όπως θα περίμενε κανείς, αλλά στο σύνορό της - στον ορίζοντα γεγονότων» ανέφερε ο Χόκινγκ.

«Βουτιά» χωρίς γυρισμό

Οι μαύρες τρύπες αποτελούν σημεία στον χώρο όπου η πυκνότητα της ύλης φτάνει το άπειρο και το βαρυτικό πεδίο είναι τόσο ισχυρό, ώστε τίποτα δεν ξεφεύγει από αυτό - ούτε το φως. Εκεί οφείλεται άλλωστε η ονομασία «μαύρη». Ο όρος μαύρη τρύπα δημιουργήθηκε το 1967 από τον αμερικανό αστρονόμο και θεωρητικό φυσικό Τζον Γουίλερ και δεν αναφέρεται σε τρύπα με την συνήθη έννοια. Πρόκειται για μια περιοχή του χώρου από την οποία εξαιτίας της υπερβολικά μεγάλης δύναμης της βαρύτητας, τίποτα δεν μπορεί να επιστρέψει.

Για πρώτη φορά η επιστήμη διαπιστώνει ότι τα έντομα συνταγογραφούν φάρμακα στον εαυτό τους: ένα είδος μαύρου μυρμηγκιού που ζει και στην Ελλάδα πίνει τοξικό οξυζενέ για να προστατευτεί από θανατηφόρες μυκητιάσεις.

Συνωστισμένα μέσα σε ζεστές και συχνά υγρές φωλιές, τα κοινωνικά έντομα όπως τα μυρμήγκια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε λοιμώξεις, οι οποίες μπορούν να εξολοθρεύσουν ολόκληρες αποικίες.

Εκτός βέβαια αν υπάρχει φάρμακο.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι το ευρωπαϊκό μαύρο μυρμήγκι Formica fusca κανονικά αποφεύγει το υπεροξείδιο του υδρογόνου (H₂O₂), γνωστό και ως οξυζενέ, δεδομένου ότι πρόκειται για οξειδωτική, τοξική ουσία που επιβαρύνει τα κύτταρα με ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.

Τα πειράματα στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι έδειξαν όμως ότι τα μυρμήγκια προτιμούν τροφές με υπεροξείδιο του υδρογόνου όταν εκτίθενται σε παθογόνους μύκητες.

Το δόντι του μεγαλύτερου καρχαρία που εκτιμάται ότι έζησε στην Γη και τρομοκρατούσε τους ωκεανούς πριν από περίπου 30 εκατ. χρόνια, εντόπισε τυχαία ένας άνδρας στις όχθες του ποταμού Κούπα, στην Κροατία.

Σύμφωνα με τους ειδικούς του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ζάγκρεμπ, το δόντι ανήκε όπως όλα δείχνουν στον μεγαλόδοντα καρχαρία (Carcharodon Megalodon) - ένα εξαφανισμένο είδος καρχαρία το οποίο εκτιμάται ότι έζησε 28-1,5 εκατ. χρόνια πριν κατά την Καινοζωϊκή εποχή και έφτανε σε μήκος τα 16-18 μέτρα και σε βάρος τους 30-100 τόνους (ανάλογα με το μέγεθός του).

Ο μοχθηρός γίγαντας των θαλασσών, θεωρείται ως ένα από τα πιο μεγάλα και δυνατά σαρκοβόρα είδη στην ιστορία των σπονδυλωτών.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο προϊστορικός καρχαρίας θα μπορούσε να αποτελεί μακρινό συγγενή του μεγάλου λευκού καρχαρία, εξαιτίας της ομοιότητας μεταξύ των δύο ειδών.

Το μαύρο δόντι εντοπίστηκε από τον Στιέπαν Σούτσεκ στις όχθες του ποταμού Κούπα κοντά στο χωριό Ποκούπσκο, περίπου 60 χλμ. από το Ζάγκρεμπ.

Από τη βιομηχανική αλιεία μέχρι τους πλούσιους τουρίστες που σκοτώνουν λιοντάρια για διασκέδαση στην Αφρική, ο άνθρωπος έχει γίνει πραγματική μηχανή εξόντωσης άγριων ζώων. Είναι το πρώτο «υπεραρπακτικό» που επηρεάζει τον πλανήτη με τόσο δραματικό τρόπο, επιβεβαιώνει μελέτη στο Science.

«Η φοβερή αποτελεσματικότητα της τεχνολογίας εξόντωσης, τα παγκόσμια οικονομικά συστήματα και η διαχείριση των φυσικών πόρων, η οποία δίνει προτεραιότητα σε βραχυπρόθεσμα οφέλη για την ανθρωπότητα, έχουν οδηγήσει στον ανθρώπινο υπερθηρευτή» σχολιάζει ο Κρις Ντάριμοντ του Πανεπιστημίου της Βικτώρια στον Καναδά, επικεφαλής της νέας δημοσίευσης.

«Οι επιπτώσεις είναι το ίδιο ακραίες με τις συμπεριφορές μας και ο πλανήτης δέχεται την επιβάρυνση της αρπακτικής κυριαρχίας μας» προειδοποιεί.

Οι ερευνητές είχαν την ιδέα για τη νέα μελέτη στη διάρκεια μιας άσχετης έρευνας πεδίου σε ένα νησάκι έξω από τον Καναδά. Παρατήρησαν τότε ότι οι αλιείς της περιοχής σκοτώνουν πολύ περισσότερα ψάρια από ό,τι άλλοι θηρευτές, και σκέφτηκαν να εξετάσουν αν συμβαίνει το ίδιο σε παγκόσμια κλίμακα.

Η μελέτη, μια μετα-ανάλυση 300 προηγούμενων ερευνών που χρειάστηκε δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί, έδειξε μεταξύ άλλων ότι ο άνθρωπος κυνηγά ενήλικα ψάρια με ρυθμό μέχρι και 14 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με άλλους θηρευτές των ωκεανών.

Μία φήμη που κυκλοφόρησε στο Ιντερνετ, περί τεράστιου διαστημικού βράχου ο οποίος πρόκειται να πέσει στη Γη τον Σεπτέμβριο, διογκώθηκε σε τέτοιο σημείο ώστε να κερδίσει την προσοχή της NASA, η οποία εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση με την οποία διαψεύδει ότι το τέλος του κόσμου επίκειται.

Σύμφωνα με την φήμη, η σύγκρουση του αστεροειδούς με τον πλανήτη μας τοποθετείται ανάμεσα στην 15η και την 28η Σεπτεμβρίου, κοντά στο Πουέρτο Ρίκο.

Στην ανακοίνωση της NASA, o Πώλ Τσόντας, Διευθυντής της αρμόδιας Υπηρεσίας, υπογραμμίζει ότι "δεν υπάρχει καμμία επιστημονική βάση - ούτε ίχνος απόδειξης - ότι ένας αστεροειδής ή οποιοδήποτε άλλο ουράνιο αντικείμενο θα πέσει στη Γή σε αυτό το χρονικό διάστημα".

Οι πιθανότητες μιας σύγκρουσης με κάποιον από τους γνωστούς αστεροειδείς μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα είναι λιγότερες απο μία στις 10.000, υποστηρίζει η NASA.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το τέλος του κόσμου έρχεται στο Ιντερνετ αλλά για πρώτη φορά μία τέτοια φήμη διαψεύδεται επισήμως.

"Δεχόμεθα συνεχώς τηλεφωνήματα και e-mail και σε λίγο μπαίνει ο Σεπτέμβριος" δήλωσε εκπρόσωπος της NASA. "Μερικές απο αυτές τις φήμες αποκτούν υπερβολικό μέγεθος και γι' αυτό θεωρήσαμε ότι ήταν καλή ιδέα να εκδώσουμε την διάψευση..."

Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι η ζωή δεν γεννήθηκε στη Γη αλλά έφθασε εδώ από το Διάστημα με «όχημα» κάποιον κομήτη. Τώρα ένα πείραμα που διεξήγαγαν ιάπωνες ερευνητές έρχεται να δείξει ότι οι κομήτες δεν μπορούν μόνο να μεταφέρουν από κάπου αλλού τη ζωή σε έναν πλανήτη αλλά και να παραγάγουν βασικά δομικά συστατικά της απλώς και μόνο συγκρουόμενοι με αυτόν. Τα αποτελέσματα προσφέρουν μια ακόμη ένδειξη υπέρ του ότι ο πλανήτης μας ενδεχομένως δεν είναι ο μοναδικός «ζωντανός» πλανήτης στο Σύμπαν.
Ζωτική χημεία

Κάνοντας στο εργαστήριο προσομοιώσεις των συγκρούσεων κομητών που συντελέστηκαν κατά τα πρώτα στάδια της Γης οι γεωεπιστήμονες Χαρούμα Σουγκαχάρα, από την Υπηρεσία Θαλάσσιων-Γεωλογικών Επιστημών της Ιαπωνίας, και Κοΐτσι Μιμούρα, από το Πανεπιστήμιο της Ναγκόγια, είδαν ότι η χημεία που δημιουργεί τη λεγόμενη «αρχέγονη σούπα της ζωής» μπορεί να προκύψει οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή στο Σύμπαν. Όπως ανέφεραν παρουσιάζοντας τα ευρήματά τους στο Συνέδριο Γεωχημικών Γκόλντσμιτ στην Πράγα, όταν τα μείγματα πάγου, πετρωμάτων και αμινοξέων που δημιούργησαν δέχονταν τις προσκρούσεις μιας βολίδας αντιδρούσαν παράγοντας πεπτίδια, σύνθετα οργανικά μόρια που αποτελούν βασικά δομικά συστατικά της βιοχημείας.

Κάτι τέτοιο, όπως τόνισαν, σημαίνει ότι αντιδράσεις που παράγουν πεπτίδια ενδέχεται να λαμβάνουν χώρα ευρέως σε σώματα που περιφέρονται τόσο στο ηλιακό μας σύστημα όσο και γύρω από άστρα σε άλλες περιοχές του Διαστήματος. «Το εύρημα αυτό δείχνει ότι είναι σχεδόν βέβαιο πως οι συγκρούσεις κομητών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προσφορά των "σπόρων της ζωής" στη νεαρή Γη» τόνισε ο κ. Σουγκαχάρα. «Ανοίγει επίσης το ενδεχόμενο ότι ίσως έχει υπάρξει παρόμοια χημική εξέλιξη και σε άλλα εξωγήινα σώματα, ξεκινώντας από πεπτίδια που προήλθαν από κομήτες».

Τους δύο προηγούμενους αιώνες οι αρχαιολόγοι βάδιζαν με τη σκαπάνη στο ένα χέρι και το βιβλίο της Ιστορίας στο άλλο. Η επιστήμη τους ήταν, θαρρείς, ταγμένη στην πειραματική επαλήθευση ή διάψευση των όσων είχαν γράψει ή υπονοήσει οι ιστορικοί του παρελθόντος. Αναπόδραστα, ο κόσμος τους σταματούσε εκεί που άρχιζαν τα σύνορα της παλαιοντολογίας. Το τι είχε συμβεί στην Προϊστορία του ανθρώπινου γένους ήταν για αυτούς αναπόδεικτες εικασίες, ίσως και «βολικές» μυθολογίες.

Τις τελευταίες δεκαετίες όμως μια κολοσσιαία αλλαγή συμβαίνει στην αρχαιολογία: «τα εργαλεία μεταλλάσουν την τέχνη». Δηλαδή οι σύγχρονες τεχνολογίες εντοπισμού ιχνών του μακρινού παρελθόντος, η πολύ πιο άμεση διεπιστημονική επικοινωνία και συνεργασία και οι νέες δυνατότητες ανάλυσης γενετικού υλικού επέτρεψαν στην αρχαιολογία όχι μόνο να ερμηνεύσει πληρέστερα τα δικά της ευρήματα αλλά και να διεισδύσει στο παλαιοντολογικό πεδίο. Το αποτέλεσμα είναι μια θεαματική μετεξέλιξη, γεμάτη απρόσμενες νέες ερμηνείες του «πούθε κρατάει η σκούφια μας». Ταυτόχρονα όμως η μετεξέλιξη αυτή ξυπνάει ρατσιστικά φαντάσματα του παρελθόντος και φουσκώνει τα πανιά του εθνικισμού σε έναν πλανήτη που ήδη κοχλάζει.

Το πώς ακριβώς συμβαίνει αυτή η μετεξέλιξη και πού μας πάει, ως επιστήμη αναψηλάφησης της κοινωνίας των ανθρώπων, εξετάζουμε παρακάτω.

Η ανακοίνωση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης ήταν διατυπωμένη λιτά: «Το Μουσείο, σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, εγκαινιάζει την περιοδική έκθεση με τίτλο "Αρχαίο DNA. Παράθυρο στο παρελθόν και το μέλλον". Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 30 Ιουλίου 2015 και θα διαρκέσει ως τις 31 Μαΐου 2016. Θέμα της έκθεσης είναι η παρουσίαση της σύγχρονης έρευνας για το παλαιογενετικό υλικό (αρχαίο DNA) και της σημαντικής συμβολής της στη γνώση μας για τη βιολογική ιστορία του ανθρώπου».

Ενα τέτοιο λεκτικό σίγουρα δεν θα προδιέθετε για μια επανάσταση στην αρχαιολογία, αν τα ΜΜΕ δεν διάνθιζαν αρκούντως την ανακοίνωση: «Εντονος φωτισμός, χρήση λευκού, μπλε και πράσινου χρώματος, καθώς και άλλες παρεμβάσεις, θα παραπέμπουν στην ατμόσφαιρα ενός απολυμασμένου εργαστηριακού περιβάλλοντος, ενώ κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων θα παρέχονται στα παιδιά ποδιές, μάσκες και γάντια». Δηλαδή... καλώς ορίσατε σε ένα «εργαστήριο εξιχνίασης αρχαιολογικών μυστηρίων», όπου τον κύριο λόγο έχει η ανάλυση δειγμάτων γενετικού υλικού.

Εστω λοιπόν ότι η αρχαιολογία γνωρίζει τώρα τα πλεονεκτήματα που προσέφερε στην εγκληματολογία η ανάλυση του DNA. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ένας σκελετός που έφερε στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη ενδέχεται να μας αποκαλύψει την αιτία θανάτου ή και να ταυτοποιηθεί; Η προ μηνών ανακάλυψη του σκελετού του σαιξπηρικού βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδου Γ' εμπίπτει ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο νέων δυνατοτήτων - δυνατοτήτων εξιχνίασης μυστηρίων της Ιστορίας. Ωστόσο το πλαίσιο που ανάγει τη γενετική αρχαιολογία σε πραγματική επανάσταση για τον τομέα είναι πολύ ευρύτερο και αφορά την εξιχνίαση και της Προϊστορίας.

Για πρώτη φορά οι επιστήμονες αποκωδικοποίησαν το πλήρες γονιδίωμα του χταποδιού, ρίχνοντας φως στα γενετικά μυστικά ενός από τα πιο έξυπνα και περίεργα ζώα της Γης, το οποίο έχει κάτι...εξωγήινο.

Η ανάγνωση του DNA αποκαλύπτει ότι το χταπόδι έχει περίπου 10.000 περισσότερα γονίδια από τον άνθρωπο (33.000 έναντι 23.000), ενώ εμφανίζει σημαντικές γενετικές διαφορές με τα κεφαλόποδα και τα άλλα συγγενικά ασπόνδυλα, σε σχέση με τα οποία διαθέτει γονιδίωμα έως έξι φορές μεγαλύτερο.

Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιαπωνία, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας Ντάνιελ Ρόκσαρ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να ολοκληρώσουν το δύσκολο έργο τους.

Το χταπόδι έχει μια μακρά εξελικτική ιστορία 400 εκατομμυρίων ετών (εμφανίστηκαν περίπου 230 εκατ. χρόνια πριν από τα θηλαστικά), πράγμα που αντανακλάται στο περίπλοκο γονιδίωμά του. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν εκατοντάδες πρωτότυπα γονίδια, τα οποία δεν έχουν αντίστοιχο σε άλλα ζώα.

Μεταξύ άλλων, το χταπόδι έχει τρεις καρδιές, διαθέτει μεγάλα μάτια-κάμερες και «έξυπνα» πλοκάμια γεμάτα νευρωνικά κύτταρα (σαν μίνι-εγκεφάλους), ενώ είναι ικανό να αναγεννά τα άκρα του, όταν αυτά κοπούν.

Μπορεί ακόμη να αλλάζει χρώμα και εμφάνιση κατά βούληση, προσαρμοζόμενο στο περιβάλλον του, μια ικανότητα καμουφλάζ που έχει εμπνεύσει πολλές σύγχρονες τεχνολογίες, όπως τα μαλακά και εύκαμπτα ρομπότ. Οι «μεταμφιέσεις» αυτές γίνονται δυνατές χάρη και στην εντυπωσιακή νοημοσύνη του, η πηγή της οποίας θα πρέπει επίσης να αναζητηθεί στο μοναδικό DNA του.

Το 1884, οι χώρες που συμμετείχαν στο Διεθνές Συνέδριο Μεσημβρινού στην Ουάσινγκτον αποφάσισαν να ορίσουν τον πρώτο μεσημβρινό της Γης -με βάση τον οποίο υπολογίζεται το γεωγραφικό μήκος- ως τον μεσημβρινό που διέρχεται από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς έξω από το Λονδίνο. Σήμερα, όμως, ο πρώτος μεσημβρινός βρίσκεται 102 μέτρα πιο ανατολικά.

Ο λόγος για αυτή τη μάλλον μεγάλη διαφορά είναι το GPS, το οποίο χρησιμοποιεί δορυφόρους για να μετρά τις ακριβείς συντεταγμένες σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Η τεχνική αυτή διαφέρει σημαντικά από αυτές που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα στο Γκρίνουιτς, εξηγεί μια νέα μελέτη για την ιστορία του πρώτου μεσημβρινού στην επιθεώρηση Journal of Geodesy.

Ο παραδοσιακός πρώτος μεσημβρινός σημειώνεται στο έδαφος γύρω από το αστεροσκοπείο με μια γραμμή από ανοξείδωτο χάλυβα, η οποία αν επεκτεινόταν θα συνέδεε τους δύο πόλους της Γης και θα έτεμνε κάθετα τον ισημερινό. Εξ ορισμού, το γεωγραφικό μήκος πάνω σε αυτή τη γραμμή είναι μηδέν μοίρες.

Μόνο μία τέτοια γραμμή, ή μεσημβρινός, περνά από κάθε σημείο του πλανήτη. Ο μεσημβρινός του Γκρίνουιτς υπολογίστηκε με ένα εξειδικευμένο τηλεσκόπιο, το τηλεσκόπιο μεσημβρινής διάβασης ή μεσημβρινό κύκλο, το οποίο μετρά τις θέσεις άστρων και επιτρέπει τον υπολογισμό της τοπικής ώρας.