Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός πως οι άνθρωποι λιμπίζονται το λίπος.

παλιοφαγιά
Ε: Γιατί τρώμε αυτά τα παλιοπράγματα; A: Επειδή έπρεπε να τρώμε ζωικά λίπη, αλλά δεν το επιτρέπουμε στον εαυτό μας!
Πατάτες τηγανητές, τηγανητές ροδέλες κρεμμυδιού, ντόνατς, και οτιδήποτε προέρχεται από την φριτέζα. Τσιπς καλαμποκιού, πατατάκια, τσίτος, ντορίτος, και όλα τα άλλα βουτηγμένα στο λίπος, περιλουσμένα με άλας άμυλα στο διάδρομο των σνακ. Μπισκότα, βουτυρωμένες φρυγανιές, σάλτσες σαλάτας. Τυρί, μαγιονέζα και σάλτσα Αλφρέδο. Και η λίστα συνεχίζεται.

Δεκαετίες διατροφικής προπαγάνδας, να μας λένε ξανά και ξανά πως το λίπος θα μας πεθάνει, δεν τα κατάφεραν να μας αποχωρήσουν από την επιθυμία μας για λίπος. Γιατί άραγε λιμπιζόμαστε το λίπος τόσο πολύ;

Επειδή το ζωικό λίπος είναι το κύριο συστατικό της ανθρώπινης διατροφής, εξελικτικά. Οι "χαμηλού λίπους" διατροφές μας ωθούν στο να επιθυμούμε το λίπος ακόμα πιο έντονα - και η προπαγάνδα ενάντια στα ζωικά λίπη μας ωθεί στην υπερβολική κατανάλωση μη ικανοποιητικών υποκατάστατων.

Τα Φρούτα Δεν Αρκούν: Αφήνοντας Τα Δάση Του Ισημερινού

Οι άνθρωποι είναι (κυρίως) χιμπαντζήδες που τρων φρούτα που εξελίχθηκαν σε παμφάγα αρπακτικά που τρων κρέας, πιθανότατα λόγω των πιέσεων των μαζικών και συνεχόμενων κλιματικών αλλαγών κατά την Πλειστόκαινη εποχή. Το συνεχόμενα μεταβαλλόμενο περιβάλλον μας ώθησε σε φυσικές προσαρμογές και συμπεριφορές που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε εκτός των Ισημερινών τροπικών δασών της Αφρικής.

Πως συνέβη αυτό;

Πρώτα απ' όλα, έπρεπε να προσαρμοστούμε στο να τρεφόμαστε από κάτι άλλο εκτός από φρούτα, γιατί τα φρούτα είναι διαθέσιμα ολόχρονα μόνο στα τροπικά δάση. Έπρεπε να τρώμε κάτι που ήταν διαθέσιμο ολόχρονα στις σαβάνες και στις πεδιάδες, σε υγρές και ξηρές εποχές, σε κρύους και ζεστούς καιρούς.

Έπρεπε να φάμε κρέας.

Ευτυχώς υπήρχε το προβάδισμα: οι χιμπαντζήδες ήδη έτρωγαν κρέας.
Η επιθετική συμπεριφορά και οικολογία των άγριων χιμπατζήδων, του Δρ. Craig B. Stanford [The Predatory Behavior and Ecology of Wild Chimpanzees, by Dr. Craig B. Stanford]

«Υπολογίζω ότι σε μερικά χρόνια, οι 45 χιμπατζήδες από την κύρια κοινότητα μελέτης του Gombe θα σκοτώσουν και θα καταναλώσουν περισσότερες από 1500 λίβρες [περίπου 680 κιλά] θηράματος όλων των ειδών. [...] Συγκεκριμένα, κατά την αιχμή των μηνών της ξηρής εποχής, η εκτιμώμενη κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος είναι περίπου 65 γραμμάρια κρέατος την ημέρα για κάθε ενήλικο χιμπατζή. Αυτός ο αριθμός προσεγγίζει την κατανάλωση κρέατος των μελών ανθρώπινων κοινωνιών κυνηγών που ψάχνουν για τροφή κατά τους φτωχούς μήνες του χρόνου. Οι διατροφικές στρατηγικές των χιμπατζήδων μπορεί να προσεγγίζουν αυτές των ανθρώπων κυνηγών συλλεκτών σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ότι φανταστήκαμε. Όταν ρωτούμε «Πότε εξελίχθηκε το κρέας ως βασικόμέρος της διατροφής των ανθρώπων;», πρέπει να κοιτάξουμε πολύ νωρίτερα από τον εξελικτικό διαχωρισμό μεταξύ πιθήκων και ανθρώπων στο οικογενειακό μας δέντρο.»

(Για περαιτέρω ανάγνωση: Η κατανάλωση Κρέατος και Η ανθρώπινη Εξέλιξη, του Δρ Stanford.[ Dr. Stanford's Meat-Eating And Human Evolution])
Ο Νόμος Του Kleiber Και Η Υπόθεσης Του Ακριβού Ιστού [Expensive-Tissue Hypothesis]

Ο Νόμος του Kleiber αναφέρει πως όλα τα ζώα με παρόμοια μάζα έχουν παρόμοιο ρυθμό μεταβολισμού, και πως ο εν λόγω ρυθμός είναι σε κλίμακα μόνο ¾ της δύναμης του μεγέθους τους:

μεταβολισμός
Αυτό σημαίνει πως ένα ζώο για να ξοδέψει περισσότερη ενέργεια στο να αναπτύξει και να διατηρήσει ένα μέρος του σώματος του, πρέπει να ξοδέψει λιγότερη ενέργεια σε κάποιο άλλο. Και για την εξέλιξη του ανθρώπου αυτό σημαίνει πως για να αναπτυχθεί ο εγκέφαλος μας, κάτι άλλο έπρεπε να συρρικνωθεί.

Οι εγκέφαλοι μας στοιχίζουν πολύ να τους κατέχουμε και να τους συντηρούμε. Κατά την ανάπαυση μας, ο εγκέφαλος μας χρησιμοποιεί περίπου 20% της ενέργειας που απαιτεί ολόκληρο το σώμα μας!

Τι χάσαμε τότε για να κερδίσουμε τους μεγάλους, έξυπνους εγκεφάλους μας;

Τα έντερα μας.

Χρειάζεται ένα πολύ μεγαλύτερο έντερο, και πολύ περισσότερη ενέργεια, για να χωνευτεί φυτική ύλη και να μετατραπεί σε ζώο, από το να φαγωθεί ζώο και να μετατραπεί σε ζώο. Είναι γι' αυτό το λόγο που τα φυτοφάγα ζώα έχουν μεγάλα, πολύπλοκα έντερα με επιπλέον τμήματα (π.χ. το πρώτο στομάχι των μηρυκαστικών και το ήνυστρο), και τα σαρκοφάγα ζώα έχουν μικρότερα, κοντύτερα και λιγότερο περίπλοκα έντερα.

Η θερμιδική και θρεπτική πυκνότητα του κρέατος επέτρεψε στα έντερα μας (που ως επί το πλείστον τρέφονταν με φρούτα) να συρρικνωθούν ώστε να αναπτυχθεί ο εγκέφαλος μας - και ο μεγαλύτερος εγκέφαλος μας μας επέτρεψε να γίνουμε καλύτεροι στο κυνήγι, στο ψάξιμο για τροφή, και στο να φτιάχνουμε εργαλεία για να μας βοηθήσουν στο κυνήγι και το ψάξιμο. Αυτή η θετική αλληλεπίδραση επέτρεψε στον εγκέφαλο μας να αναπτυχθεί από περίπου 350cc ("Lucy") σε περισσότερο από 1500cc (πλειστόκαινοι κυνηγοί )!

Σε περαιτέρω στήριξη της εν λόγο θεωρίας, ο εγκέφαλος του μοντέρνου ανθρώπου, που καταναλώνει γεωργικά δημητριακά ως μέρος της διατροφής του, συρρικνώθηκε κατά 10% ή και περισσότερο σε σύγκριση με τους κυνηγούς και τους ψαράδες της Πλειστόκαινης εποχής.

Το σημαντικότερο είναι πως τα φρούτα είναι διαθέσιμα ολόχρονα μόνο στα τροπικά δάση, και ακόμα και τότε η προμήθεια διακυμαίνεται εποχιακά. Σε αντίθεση το κρέας, είναι διαθέσιμο παντού όλο το χρόνο. Αν δεν είχαμε μετατραπεί σε σαρκοφάγους, ακόμα θα ζούσαμε στα τροπικά δάση με τους υπόλοιπους χιμπατζήδες και μπονόμπος.

Μπορούμε να αποδείξουμε την αναγκαιότητα του κρέατος και των αμυλούχων ριζών κοιτάζοντας την θερμιδική πυκνότητα των λαχανικών: ένας βλαστός σπαραγγιού έχει περίπου 4 θερμίδες. Θα πρέπει να φάτε 500 βλαστούς σπαραγγιού για να επιβιώσετε σε μια σχετικά καθιστική μέρα... κι ακόμα κι αν καταφέρετε με κάποιο τρόπο να τα καταβροχθίσετε, θα πρέπει να τρώτε ένα κάθε δύο λεπτά!

Αυτό δεν θα σας αφήσει χρόνο για οτιδήποτε άλλο... και είναι γι' αυτό το λόγο που τα χορτοφάγα ζώα βοσκούν διαρκώς. Ακόμα και με το στομάχι ενός μηρυκαστικού, τα χόρτα και τα φύλλα δεν διαθέτουν πολλή ενέργεια.

Οι λίγες θερμίδες στα περισσότερα λαχανικά υπάρχουν ανάλογα με το τι τα σοτάρουμε, και οι θερμίδες στις σαλάτες προέρχονται όλες από τις σάλτσες που τους βάζουμε. Με άλλα λόγια, όταν τρώτε λαχανικά, στην πραγματικότητα τρώτε το λίπος - καθώς και πολλές δυσκολοχώνευτες ίνες και ίσως μερικά θρεπτικά συστατικά.

Γιατί Λιμπιζόμαστε Το Λίπος: Το Πρόβλημα Με Την Πρωτεΐνη

Η σάρκα των ζώων περιέχει πρωτεΐνη και λίπος, χωρίς όμως κάποια σημαντική ποσότητα υδατανθράκων (ζάχαρων). Οι περισσότεροι ζωικοί ιστοί μπορούν να οξειδώσουν είτε ζάχαρη είτε λίπος για ενέργεια, και οι κετόνες μπορούν να αντικαταστήσουν κάποιες από τις ανάγκες μας για γλυκόζη - ο εγκέφαλος όμως, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και μερικά από τα κύτταρα των νεφρών χρειάζονται τη γλυκόζη. Κατά συνέπεια, τα σώματα όλων των ζώων, συμπεριλαμβανομένων και των δικών μας, χρειάζονται να διατηρούν ένα ορισμένο επίπεδο γλυκόζης στο αίμα («ζάχαρο του αίματος») ή τα κύτταρα θα αρχίσουν να πεθαίνουν, ξεκινώντας από τον εγκέφαλο.

Όπως οι «υδατάνθρακες» αποτελούνται από αλυσίδες απλών ζαχάρων, έτσι και η «πρωτεΐνες» αποτελούνται από αλυσίδες αμινοξέων.

Επιπλέον, αντίθετα από το λίπος και τους υδατάνθρακες, δεν υπάρχει τρόπος να αποθηκεύσετε περίσσεια διατροφική πρωτεΐνη. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί άμεσα, ή να μετατραπεί σε κάτι άλλο. Έτσι, όταν ένα ζώο καταναλώσει περίσσια πρωτεΐνη απ' ότι χρειάζεται για να επισκευάσει και να αναπτύξει το σώμα του, πρέπει να μετατρέψει την πρωτεΐνη σε γλυκόζη. Στους ανθρώπους αυτή η διεργασία λαμβάνει μέρος πρωτίστως στο συκώτι, σε μια διαδικασία γνωστή ως γλυκογένεση.

Φαίνεται πως το συκώτι ενός αναγκαστικά σαρκοφάγου ζώου, όπως αυτό του λιονταριού, του λύκου, της τίγρης, ή της ύαινας, είναι περίφημο στη διαδικασία της γλυκογένεσης. Μια ύαινα μπορεί να καταβροχθίσει σχεδόν το ένα τρίτο του βάρους της σε ένα γεύμα... και τις επόμενες μέρες να μετατρέψει όλη τη γλυκόζη που χρειάζεται από αυτές τις 40 λίβρες [20 κιλά σχεδόν] κρέατος.

Το ανθρώπινο συκώτι όμως, δεν είναι τόσο καλό στη γλυκογένεση. Οι πηγές δεν είναι πάντα σύμφωνες... δείχνουν όμως ότι μπορούμε να μεταβολίσουμε κάπου μεταξύ 200 και 300 γραμμάρια πρωτεΐνης την ημέρα. Επιπλέον, μερικά από αυτά τα γραμμάρια χρησιμοποιούνται άμεσα για την ανάπτυξη και επισκευή των κυττάρων, και δεν είναι διαθέσιμα για ενέργεια.

Δυστηχώς, 250 γραμμάρια πρωτεΐνης ισοδυναμούν με μόνο 1000 θερμίδες! Που δεν είναι αρκετές για να συντηρήσουν ένα ενήλικα που ζει καθιστική ζωή, πόσο μάλλον ένα κυνηγό που ζει ενεργή ζωή. Τα άτομα που τρώνε μεγάλη ποσότητα άπαχης πρωτεΐνης χωρίς να τρων αρκετό λίπος καταλήγουν στην κατάσταση που ονομάζεται «πείνα του κουνελιού» [rabbit starvation].

Συνεπώς, ώστε να επιβιώσουν με κρέας κυνηγιού, οι Παλαιολιθικοί άνθρωποι έπρεπε να πάρουν τις υπόλοιπες θερμίδες τους από κάτι άλλο εκτός της πρωτεΐνης. Τα νεκρά ζώα δεν περιέχουν σημαντικές ποσότητες υδατανθράκων...

... οπότε αυτό που μας μένει είναι το λίπος.

Με απλά μαθηματικά μπορούμε να δούμε πως ένας ενήλικας που ζει καθιστική ζωή και επιβιώνει με θήραμα κυνηγιού θα χρειαστεί τις μισές του θερμίδες να προέρχονται από την κατανάλωση λίπους, και ένας κυνηγός θα χρειαστεί τρία τέταρτα ή περισσότερα των θερμίδων του να είναι από λίπος!

Και αυτός είναι ο λόγος που ως άνθρωποι λιμπιζόμαστε το λίπος -

- επειδή χρειαζόμαστε μια δίαιτα με βάση το κρέας για να ταΐσουμε τον μεγάλου-μεγέθους εγκέφαλο μας, αλλά το συκώτι μας δεν είναι στο σημείο ακόμα να το αφομοιώσει.

Οι άνθρωποι δεν μπορούν να τρέφονται με φρούτα μόνο, όπως οι χιμπατζήδες, ούτε είναι σαρκοφάγοι όπως τα λιοντάρια και οι ύαινες, ούτε παμφάγοι όπως τα γουρούνια.

Είμαστε λιποφάγοι.

Σε αντίθεση με τα αιλουροειδή που ήταν σαρκοφάγα για περίπου 40 εκατομμύρια χρόνια, η εξελικτική μας μετάβαση από φρουτοφάγους σε κυρίως σαρκοφάγους είναι ταυτόχρονα πρόσφατη και ατελής. Άρχισε ίσως πριν 2.6 εκατομμύρια χρόνια πριν, και έχει διακοπεί με την μετάβαση μας σε ένα νεολιθικό τρόπο ζωής που έχει βάση τη γεωργία και ως μέρος της διατροφής μας τα δημητριακά - μια μετάβαση η οποία συρρικνώνει τον εγκέφαλο μας και εμποδίζει την κανονική μας ανάπτυξη. (Ένα επιχείρημα που συνοψίζει πολύ προσεγμένα εδώ ο Jared Diamond.)

Για περαιτέρω μελέτη: "Evidence of Human Adaptation To Increased Carnivory", και το Hyperlipid του Peter Dobromylskyj.

Ζήστε ελεύθεροι, ζήστε με ομορφιά.

JS

Υστερόγραφο: Θα παρατηρήσετε πως θα σταματήσετε να λιμπίζεστε λιπαρά ανθυγιεινά φαγητά όταν αρχίσετε να τρώτε μια Παλαιολιθική (Παλαιό) διατροφή υψηλή σε λιπαρά και σταματήσετε να τρώτε σπόρους των πτηνών, «χαμηλών λιπαρών» γάλα και γιαούρτι, και άγευστα στήθη κοτόπουλου, χωρίς τα κόκκαλα και την πέτσα... αυτό όμως απαιτεί ένα άλλο άρθρο για κάποια άλλη φορά.