Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου και την κατανάλωση τροφών με γλουτένη. Ακόμη και όταν αυτοί οι δύο παράγοντες συνυπάρχουν, είναι πιθανό η κοιλιοκάκη να μην εκδηλωθεί, παρά μόνο όταν «πυροδοτηθεί» σε ορισμένες περιπτώσεις από κάποιες ιογενείς ασθένειες ή άλλες αιτίες. Συνήθως η κοιλιοκάκη εκδηλώνεται στα βρέφη μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους, σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα. Παλαιότερα θεωρούσαν ότι εμφανίζεται σε περίπου 1 στους 1.500 ανθρώπους, αλλά οι νέες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι περίπου 1 σε 100 ανθρώπους έχει εξετάσεις αίματος που παραπέμπουν σε αυτή την ασθένεια.
Συμπτώματα
Έχει παρατηρηθεί ότι τα συμπτώματα και οι εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης διαφέρουν, συχνά κατά πολύ, από περίπτωση σε περίπτωση και ανάλογα με την ηλικία, και διακρίνονται σε γαστρεντερικές και άλλες.
-Στα βρέφη παρατηρούνται γαστρεντερικές ενοχλήσεις, διάρροια, συχνές ογκώδεις και ιδιαίτερα δύσοσμες κενώσεις και στασιμότητα ή απώλεια βάρους.
-Στα παιδιά, εκτός από τα παραπάνω, μπορούν επίσης να εκδηλωθούν ναυτία, εμετοί, ανορεξία, αναιμία, δερματίτιδα και στοματικές άφθες. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί και οξυθυμία.
-Στους ενήλικες και σε αρχικό στάδιο εκδήλωσης της ασθένειας παρατηρείται ένα γενικό αίσθημα αδιαθεσίας και κόπωσης, ακόμη κι όταν οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις είναι περιορισμένες. Στη συνέχεια και σαν συνέπεια της μειωμένης απορρόφησης βιταμινών, ιχνοστοιχείων και θρεπτικών συστατικών παρατηρούνται αναιμία, οστεοπενία και οστεοπόρωση, καθώς και νευρικές και ορμονικές διαταραχές.
Διάγνωση
Οι πρώτες ενδείξεις από τα πιο πάνω συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν σε ειδική εξέταση αίματος, για τη διαπίστωση της παρουσίας αντισωμάτων έναντι της γλιαδίνης, της ρετικουλίνης και του ενδομυίου. Σε περίπτωση παρουσίας τέτοιων αντισωμάτων στο αίμα, απαιτείται ταυτοποίηση της πάθησης με βιοψία δείγματος του εσωτερικού τοιχώματος του λεπτού εντέρου, που λαμβάνεται με γαστροσκόπηση. Οι σύγχρονες ιατρικές πρακτικές απαιτούν, για την οριστική διάγνωση, μία σειρά από τρεις βιοψίες μετά από εναλλαγή δίαιτας με και χωρίς γλουτένη.
Διατροφή χωρίς γλουτένη
Σε περίπτωση που ένα άτομο έχει διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, απαραίτητο είναι να ακολουθήσει μια διατροφή ελεύθερη γλουτένης, αφού έτσι μπορεί ο βλεννογόνος του εντέρου να διορθωθεί βαθμιαία και να επανέλθει η φυσιολογική λειτουργία του. Τα αποτελέσματα μπορούν να αλλάξουν τη ζωή πολλών ανθρώπων, δεδομένου ότι ο οργανισμός θεραπεύεται και τα συμπτώματα εξαφανίζονται. Η γλουτένη βρίσκεται, όπως προαναφέραμε, στο σιτάρι, στη σίκαλη, στο κριθάρι και στη βρόμη, συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή πολλών καθημερινών τροφίμων. Δεν πρόκειται, όμως, για τόσο απλό θέμα, καθώς τα σιτηρά που περιέχουν γλουτένη χρησιμοποιούνται επίσης ως συστατικά σε πολλά τρόφιμα.
Τρόφιμα προς αποφυγήν
- Σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρόμη και τα παράγωγά τους, π.χ. ψωμί, ζυμαρικά, φρυγανιές, παξιμάδια.
- Ορισμένα είδη σοκολατούχου γάλακτος ή γάλακτος με δημητριακά ή γιαούρτια με φρούτα ή δημητριακά.
- Ορισμένα είδη αλλαντικών, π.χ. λουκάνικα, παριζάκι, κονσέρβες κρέατος, μείγματα κρέατος, ορισμένα είδη τυριών (ροκφόρ, blue cheece, τυριά υπό μορφή κρέμας).
- Μαγιονέζα εμπορίου, σάλτσες ντρέσινγκ για σαλάτες, κρέμες όχι φτιαγμένες από γάλα, μουστάρδες.
- Φρούτα σε κονσέρβα.
- Ορισμένα λαχανικά σε κονσέρβα, π.χ. μανιτάρια με κρέμα, φασόλια με σάλτσα, λαχανικά με σάλτσα τυριού ή κατεψυγμένα με συντηρητικά.
- Όσπρια σε κονσέρβα.
- Κέικ, μπισκότα, γλυκά με φύλλο και όλα όσα περιέχουν αλεύρι.
- Σούπες με ζυμαρικά ή αλεύρι, σούπες του εμπορίου.
- Ορισμένοι χυμοί ή ποτά με συντηρητικά ή πρόσθετα, μπίρα, βύνη και ποτά από βύνη.
- Ξηροί καρποί σε κονσέρβα ή καραμελοποιημένοι ή επεξεργασμένοι.
- Ορισμένες τσίχλες, καραμέλες, γαριδάκια, τσιπς, σοκολάτες και ορισμένα φάρμακα.
Επιτρεπόμενα τρόφιμα
- Φρούτα και λαχανικά
- Γαλακτοκομικά προϊόντα
- Πλούσια σε πρωτεΐνες τρόφιμα, όπως αβγά
- Φασόλια
- Κόκκινο κρέας και κρέας πουλερικών
- Ψάρια
- Ανάλατοι ξηροί καρποί
- Λίπη και έλαια (βούτυρο, μαργαρίνη, λάδι)
- Ελιές
- Κεχρί
- Ρύζι
- Άγριο ρύζι
- Ρυζογκοφρέτες
- Καλαμποκόψωμο
- Φαγόπυρο
- Πατάτες
- Καλαμπόκι
- Μπαχαρικά και βότανα
Σκευάσματα για τους πάσχοντες
Πλέον, αρκετές εταιρείες παρασκευάζουν τρόφιμα χωρίς γλουτένη, όπως: μπισκότα, ψωμί και ζυμαρικά από αλεύρι καλαμποκιού και άλλα ειδικά άλευρα για μαγειρική χρήση. Αυτά τα προϊόντα αναγράφουν στη συσκευασία τους ότι είναι χωρίς γλουτένη (ΧΓ) και μπορούν να αναγνωριστούν από ένα διαγραμμένο μίσχο δημητριακών στη συσκευασία, ένα σύμβολο που εγγυάται την απουσία γλουτένης.
Μια διατροφή ελεύθερη από γλουτένη μπορεί να είναι χρονοβόρα και ενοχλητική, αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης για τους ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί ότι έχουν κοιλιοκάκη. Υπάρχουν, επίσης, κατάλογοι που περιέχουν ενημερωτικές πληροφορίες για τα προϊόντα του εμπορίου που είναι ελεύθερα γλουτένης και μπορούν να περιληφθούν ακίνδυνα στο διαιτολόγιο ενός πάσχοντος.
Σχόλιο: Ακόμα και άτομα που δεν φέρουν τα συμπτώματα της κοιλιοκάκη, βλέπουν τεράστια θετική διαφορά στο σώμα, την υγεία και την ψυχολογία τους όταν ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη, και χωρίς κασεΐνη, την πρωτεΐνη του γάλακτος.
Τα παρακάτω άρθρα και βιβλία θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε γιατί η ζωή χωρίς γλουτένη, είναι ποιοτικά καλύτερη για όλους:
Paleo Diet! Χάστε κιλά με μια δίαιτα εμπνευσμένη από την παλαιολιθική εποχή
Γιατί το γάλα κάνει τόσο κακό στην υγεία μας
Primal Body, Primal Mind - Nora T. Gedgaudas
Life Without Bread: How a Low-Carbohydrate Diet Can Save Your Life - Christian B. Allan & Wolfgang Lutz
The Vegetarian Myth: Food, Justice and Sustainability - Lierre Keith